Παλαιστίνια ΛΟΑΤΚ άτομα και πολιτικές της καθημερινότητας

Σαέντ Ατσάν

Τον Ιούνιο του 2015, με αφορμή την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών υπέρ της νομιμοποίησης του γάμου ομοφύλων, ο Παλαιστίνιος καλλιτέχνης Χαλέντ Τζαράρ [Khaled Jarrar] ζωγράφισε ένα ουράνιο τόξο σε τμήμα του ισραηλινού τείχους στη Δυτική Όχθη. Ο ίδιος δήλωσε ότι «η τέχνη του αποσκοπούσε στο να υπενθυμίσει την πραγματικότητα της ισραηλινής κατοχής, σε μια περίοδο που τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων απασχολούσαν την επικαιρότητα», και «να στρέψει τα φώτα της δημοσιότητας στα παλαιστινιακά ζητήματα» (Associated Press in Ramallah, 2015). Λίγες ώρες αργότερα, μια ομάδα νεαρών Παλαιστινίων αντρών απάντησε οργισμένα, καλύπτοντας με άσπρη μπογιά το ουράνιο τόξο. Ένα από τα άτομα που έσβησαν το ουράνιο τόξο δήλωσε στο Associated Press ότι το έπραξε διότι «δεν μπορούμε να προωθούμε τα δικαιώματα των γκέι» (Associated Press in Ramallah, 2015). Οι νεαροί άντρες επικαλέστηκαν επίσης τον Μουαμάντ αλ Αμλέχ [Muhammad al-Amleh], έναν σαρανταεξάχρονο Παλαιστίνιο δικηγόρο που υποστήριξε το σβήσιμο, ο οποίος είχε δηλώσει ότι «θα ήταν ντροπή να έχουμε τη σημαία των γκέι στον προσφυγικό μας καταυλισμό» (Associated Press in Ramallah, 2015). Ο Χαλέντ Τζαράρ πρόσθεσε ότι το μπογιάτισμα του ουράνιου τόξου του «αντικατοπτρίζει την απουσία ανεκτικότητας και ελευθεριών στην παλαιστινιακή κοινωνία» καθώς και ότι «οι άνθρωποι δεν αποδέχονται τη διαφορετική σκέψη στην κοινωνία μας» (Associated Press in Ramallah, 2015). Παλαιστίνιοι όπως ο Χαλέντ Τζαράρ, που ενδιαφέρονται για τις ατομικές ελευθερίες στην παλαιστινιακή κοινωνία, συμπεριλαμβανομένων όσων αφορούν το φύλο και τη σεξουαλικότητα, συνδέουν το έλλειμμα ελευθερίας με την ισραηλινή κατοχή και τη συνεπακόλουθη άρνηση των πολιτικών ελευθεριών. Η σχετική διαμάχη γύρω από το ουράνιο τόξο και το σβήσιμό του απασχόλησε έντονα τους Παλαιστίνιους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικό για μένα να βλέπω, ανάμεσα στις ομοφοβικές αντιδράσεις, πολλές παλαιστινιακές φωνές να εκφράζουν την υποστήριξή τους τόσο στην απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου όσο και στο ουράνιο τόξο του Τζαράρ. Βρήκα ειρωνικό το γεγονός ότι οι Παλαιστίνιοι που κάλυψαν με μπογιά το ουράνιο τόξο επωμίστηκαν με τέτοια ευκολία την κυριότητα του ισραηλινού τείχους και την ευθύνη για το τι επιτρέπεται να γράφεται ή να μην γράφεται πάνω σε αυτό, λησμονώντας αυτοστιγμεί πως το γκρίζο αυτό κομμάτι τσιμέντου αντιπροσωπεύει καταρχήν την καταπίεση της ισραηλινής κατοχής.

Υπάρχει δημόσια κουήρ αντίσταση στα καταπιεστικά έμφυλα και σεξουαλικά πρότυπα της Παλαιστίνης, αν και αυτή η αντίσταση στην ομοφοβία της παλαιστινιακής κοινωνίας συναντά συχνά διάφορες μορφές απόρριψης. Περιπτώσεις κριτικής εμπλοκής των Παλαιστινίων κουήρ στον δημόσιο διάλογο με σύμβολα, πρότυπα και πρακτικές που σχετίζονται με το φύλο και τη σεξουαλικότητα, καθώς και περιπτώσεις αντίστασης στην πατριαρχία και στην ετεροκανονικότητα συμβαίνουν, κατά κύριο λόγο, σε ιδιωτικό, τοπικό επίπεδο. Αυτές οι περιπτώσεις συνδέονται, ορισμένες φορές, με χώρους, η ύπαρξη των οποίων κατέστη δυνατή μέσα από τη δράση παλαιστινιακών κουήρ οργανώσεων όπως η Al-Qaws και το Aswat. Ωστόσο, το παλαιστινιακό κουήρ κίνημα υπερτονίζει με διάφορους τρόπους την αντίσταση των Παλαιστινίων κουήρ που ανήκουν σε αυτές τις οργανώσεις, σε βάρος των καθημερινών μορφών αντίστασης που λαμβάνουν χώρα πέραν των επίσημων οργανώσεων. Το επισημαίνω αυτό, χωρίς καμία πρόθεση να μειώσω το έργο των παλαιστινιακών κουήρ οργανώσεων: είναι πολύτιμες και ουσιαστικές. Εντούτοις, είναι εφικτό, και μάλιστα επιβεβλημένο, να αναδεικνύουμε ταυτόχρονα με αυτές των επίσημα οργανωμένων κουήρ αγωνιστών, και τις φωνές των Παλαιστινίων κουήρ που πορεύονται στον κόσμο ανεξάρτητα από κουήρ ΜΚΟ και οργανώσεις ακτιβιστών. Όλες τους συμβάλλουν στο κίνημα με τρόπους πραγματικά ανεκτίμητους.

Το παρόν κεφάλαιο ιχνηλατεί την άνοδο του παλαιστινιακού ΛΟΑΤΚ κινήματος σε Ισραήλ και Παλαιστίνη. Η πρώτη ενότητα σκιαγραφεί μια εθνογραφική προσέγγιση της θεωρίας των κοινωνικών κινημάτων, ως εννοιολογικό πλαίσιο ανάλυσης αυτού του κινήματος. Η δεύτερη ενότητα αποτυπώνει το περίγραμμα της ετερογένειας των παλαιστινιακών κουήρ υποκειμένων, ενώ η τρίτη παρέχει μια επισκόπηση της ομοφοβίας στην Παλαιστίνη. Στην τέταρτη ενότητα εξιστορώ την ανάδυση του ΛΟΑΤΚ κινήματος στην Παλαιστίνη, στην πέμπτη ενότητα συζητώ παλαιστινιακές κουήρ επιστημολογίες και στην έκτη ενότητα καλύπτω την άνοδο της ριζοσπαστικής καθαρότητας εντός του κινήματος. Τέλος, κλείνω την έβδομη ενότητα με παραδείγματα παλαιστινιακών κουήρ υποκειμενικοτήτων. Υποστηρίζω ότι η ζωή και η αντίσταση των Παλαιστινίων κουήρ αντλούν τη δύναμή τους από συμβατικές πράξεις σε μη συμβατικά πλαίσια υπό συνθήκες εθνοετεροκανονικότητας. Το κεφάλαιο αυτό τάσσεται υπέρ της έμφασης στο συναίσθημα [affect] και επιχειρηματολογεί για μεγαλύτερη πολυφωνία και συμπεριληπτικότητα στο εσωτερικό του κινήματος.

Εθνογραφία και κοινωνικά κινήματα

Η εθνογραφική μου εστίαση στα Παλαιστίνια κουήρ άτομα σε Ισραήλ και Παλαιστίνη λειτουργεί ως συμβολή στην ευρύτερη κατανόηση της Θεωρίας των Κοινωνικών Κινημάτων. Η σκέψη μου για τον τρόπο με τον οποίο τα κοινωνικά κινήματα υιοθετούν τις πολιτικές των ταυτοτήτων αγκυρώνεται στο έργο της κοινωνιολόγου Σάρον Κουρτς [Sharon Kurtz]. Η Κουρτς καταδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο τα κοινωνικά κινήματα διαχειρίζονται ταυτόχρονα την πίεση να συνενώσουν τα μέλη τους γύρω από έναν κοινό παράγοντα, αλλά και την πίεση να αναγνωρίσουν τις διαφορετικές κατηγορίες ταυτοτήτων που προεξάρχουν για το καθένα από τα διάφορα μέλη που απαρτίζουν αυτά τα κινήματα. Η Κουρτς δεν αποκηρύσσει τις πολιτικές της ταυτότητας αλλά, αντίθετα, προτιμά να μιλάει για «πολιτικές πολλαπλών ταυτοτήτων» (Kurtz, 2002, σελ. xxvi), παράλληλα με αυτό που αποκαλεί «πρακτικές ταυτότητας» ή «τα αιτήματα, την πλαισίωση και την ιδεολογία, την κουλτούρα, την ηγεσία, την οργανωτική δομή και τους υποστηρικτικούς πόρους» (Kurtz, 2002, σελ. xxi) ενός κινήματος. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η αναγνώριση από την πλευρά της Κουρτς της σπουδαιότητας που έχουν οι επίσημες και ανεπίσημες μέθοδοι των πρακτικών ταυτότητας στο να επιτρέπουν στα κινήματα να αντανακλούν τις υποταυτότητες των μελών τους. Στην αντίθετη περίπτωση, επιχειρηματολογεί η Κουρτς, τα κινήματα διατρέχουν τον κίνδυνο σχισμάτων. Είναι ξεκάθαρο ότι στο κουήρ κίνημα αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη υπάρχει ένα τέτοιο σχίσμα ανάμεσα στα άτομα που υπερασπίζονται κυρίως την αντιιμπεριαλιστική ταυτότητα του αντισιωνισμού και στα άτομα εκείνα, τα οποία εμπλέκονται με πρακτικές ταυτότητας και πολιτικές πολλαπλών ταυτοτήτων που ενοποιούν την αντίσταση στον σιωνισμό με την αντίσταση στην ομοφοβία, ως ενιαίο αγώνα των Παλαιστινίων κουήρ ατόμων.

Η συλλογική δράση των Παλαιστινίων κουήρ συχνά πηγάζει από την υποβόσκουσα συμμετοχή σε εμπειρίες της καθημερινής ζωής. Αυτό συγκροτεί ένα «λανθάνον δίκτυο», «ένα σύστημα ατόμων ή μικρών ομάδων που υπάρχει μακριά από το φως της δημοσιότητας και πέραν της συμμετοχής σε ΜΚΟ και σε οργανώσεις» και ως εκ τούτου διασπείρει «νέους πολιτιστικούς κώδικες» (Sepulveda, 2015, σελ. 53 – 54). Το κουήρ κίνημα σε Ισραήλ–Παλαιστίνη δεν αποτελεί κατοπτρικό είδωλο των κινημάτων που εκτυλίσσονται σε άλλα μέρη του πλανήτη. Οι δημόσιες επιδείξεις κουήρ αλληλεγγύης μπορεί να κατέχουν εξέχουσα θέση σε Δυτικά και δημοκρατικά συμφραζόμενα. Ωστόσο, το παλαιστινιακό κουήρ κίνημα σε Ισραήλ–Παλαιστίνη, ναι μεν περιλαμβάνει ΜΚΟ, αλλά κατά κύριο λόγο είναι υποβόσκον και λανθάνον, ως αποτέλεσμα της ισραηλινής καθυπόταξης των Παλαιστινίων αλλά και της παλαιστινιακής πατριαρχίας και ομοφοβίας. Δημόσιες και ιδιωτικές μορφές παλαιστινιακής κουήρ ανυποταξίας και κινητοποίησης όντως υπάρχουν στο Ισραήλ και στα Κατεχόμενα, και υποστηρίζω ότι καθημερινές εκφράσεις και σωματοποιημένες εκδοχές της κουήρ αντίστασης έχουν φτάσει στο σημείο να αθροίζονται σε ένα σύνολο πλαισίων, δικτύων και πρακτικών που πλέον συγκροτεί κοινωνικό κίνημα.

Η έρευνα που διεξήγαγαν οι Τζόελ Μπέινιν [Joel Beinin] και Φρεντερίκ Βερέλ [Frédéric Vairel] πάνω στον τρόπο με τον οποίο η Θεωρία των Κοινωνικών Κινημάτων έχει παραμελήσει τη Μέση Ανατολή τους έδωσε το κίνητρο να διεκδικήσουν «μια πιο διαδικασιακή, δυναμική και ιστορικοποιημένη προσέγγιση» στη μελέτη των κοινωνικών κινημάτων, η οποία θα λαμβάνει υπόψη την κινητοποίηση, την αμφισβήτηση και «την ανάδυση και ανάπτυξη συλλογικής δράσης σε εχθρικά και καταπιεστικά πλαίσια» (Beinin & Vairel, 2011, σελ. 8). Το παλαιστινιακό κουήρ κίνημα αποκαλύπτει τη σπουδαιότητα του μοντέλου των Μπέινιν και Βερέλ ώστε να ενσωματωθούν σε κοινή ανάλυση τα πλαίσια («η ιστορική διάσταση της κατανόησης των κοινωνικών και πολιτικών διαδικασιών» [Beinin & Vairel, 2011, σελ. 10]), τα δίκτυα (επίσημα και ανεπίσημα) και οι πρακτικές («το ρεπερτόριο των ανατρεπτικών δράσεων» [Beinin & Vairel, 2011, σελ. 14]).

Το λανθάνον δίκτυο των Παλαιστινίων κουήρ ατόμων παραμένει σε μεγάλο βαθμό αόρατο για το ευρύ παλαιστινιακό κοινό, ωστόσο το ίντερνετ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ανατρέπουν αυτήν τη συνθήκη με τρόπο δυναμικό. Τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα που εμπλέκονται σε καθημερινές πράξεις παλαιστινιακής κουήρ αντίστασης σε μικροεπίπεδο είναι μέρος ενός δικτύου που τα συνδέει με άλλους κοινωνικούς και πολιτικούς δρώντες. Είτε αυτοί οι δρώντες εργάζονταν εντός είτε εκτός των παλαιστινιακών κουήρ οργανώσεων, η εξάπλωση της ενεργούς συνείδησης και της αντίστασης σε ατομικό, τοπικό και προσωπικό επίπεδο οδηγεί τελικά στην κοινωνική αλλαγή σε ευρύτερο επίπεδο, καθώς και στη συγκρότηση του κουήρ κοινωνικού κινήματος στην Παλαιστίνη σε ενιαίο σώμα.

Με τον πολλαπλασιασμό των μελετών πάνω στα κουήρ κοινωνικά κινήματα ανά τον κόσμο, ο Φιλίπ Αγιούμπ [Phillip Ayoub], πολιτικός επιστήμονας, καταπιάνεται με τη σχέση μεταξύ ορατότητας, κανονιστικών προτύπων και δημιουργίας κινήματος, σε συντονισμό με τα ευρήματα που παρουσιάζονται στο παρόν κεφάλαιο σχετικά με το κουήρ κίνημα στην Παλαιστίνη. Ο Αγιούμπ θέτει τη διάκριση μεταξύ «διαπροσωπικής ορατότητας» («που φέρνει τα άτομα σε διάδραση με κόσμο που αυτοπροσδιορίζεται ως ΛΟΑΤ») και «δημόσιας ορατότητας» («της συλλογικής ανάληψης μιας κουήρ ταυτότητας από μια ομάδα προκειμένου να απευθυνθεί και να γίνει ορατή από την κοινωνία και από το κράτος» [Ayoub, 2016, σελ. 23]). Εκτιμώ τον τρόπο του Αγιούμπ να σκιαγραφεί τις δύο αυτές μορφές ορατότητας και να αναλύει το πώς δομούν κουήρ κινήματα. Ο Αγιούμπ ισχυρίζεται ότι, όταν εμφανίζεται μια ομοφοβική αντίδραση ως αποτέλεσμα αυτής της ορατότητας, είναι επειδή ορισμένα κουήρ κινήματα δεν κατορθώνουν να ξεπεράσουν τη συσχέτιση της κουήρ ορατότητας με ηθικές αξίες που θεωρούνται εξωτερικές προς την τοπική θρησκεία και εθνικότητα, ενώ άλλα κινήματα είναι σε θέση να γειώσουν το κουήρ σε τοπικά πλαίσια. Η σχέση του τοπικού παλαιστινιακού κουήρ κινήματος με το παγκόσμιο κουήρ κίνημα αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη υπακούει στον τρόπο με τον οποίο σκιαγραφεί ο Αγιούμπ την υπερεθνική ροή κανονιστικών προτύπων σε σχέση με τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚ. Η αναγνώριση εκ μέρους του της δύναμης —αλλά και του ενδεχόμενου αποδυνάμωσης— που φέρει η ορατότητα, συνάδει με τις πρακτικές των Παλαιστινίων κουήρ ακτιβιστών. Αυτοί μπορούν και ξεχωρίζουν πολύ καλά ποιο επίπεδο ορατότητας θα προκαλέσει αντιδράσεις που θα είναι διαχειρίσιμες και, ενδεχομένως, παραγωγικές, και ποιο επίπεδο ορατότητας θα συνεπιφέρει αντιδράσεις τέτοιου μεγέθους που θα προκαλέσουν μεγάλη αποδυνάμωση και θα τους οδηγήσουν στην υποχώρηση προς πιο λανθάνοντα δίκτυα. Η έλευση της διαπροσωπικής και δημόσιας ορατότητας του κουήρ στην Παλαιστίνη είναι αδιαμφισβήτητη και έχει υπάρξει πολύτιμη για την ανάπτυξη του παλαιστινιακού κουήρ κινήματος.

Όντας ανθρωπολόγος, αναγνωρίζω τη σπουδαιότητα της εθνογραφίας ως διανοητικής τροπικότητας της έρευνας και της μεθόδου, που αποκαλύπτει τις κοινωνικές δυναμικές των λανθανόντων κοινωνικών κινημάτων. Στην εθνογραφική της έρευνα μεταξύ Παλαιστινίων προσφύγων, η ανθρωπολόγος Νταϊάνα Άλαν [Diana Allan] εγείρει προβληματισμούς για τις «πολιτικές της αλληλεγγύης» και για τη σχέση τους με τις «πολιτικές του εθνικισμού» (Allan, 2013, σελ. 35). Η Άλαν γράφει: «η ηθική υποχρέωση που αισθανόμαστε, όσες από εμάς βλέπουμε με συμπάθεια τους στόχους του παλαιστινιακού εθνικισμού, δεν μας δίνει το δικαίωμα να μιλάμε πολιτικά εξ ονόματος εκείνων των οποίων οι ζωές έχουν καθοριστεί από αυτά τα γεγονότα» (Allan, 2013, σελ. 8). Και συμπληρώνει ότι «οι πρόσφυγες έχουν αναχθεί σε σύμβολα μιας ιστορικής και πολιτικής βλάβης που αξιώνει επανόρθωση και οι πολιτικές και νομικές διεκδικήσεις τους συζητιούνται σχεδόν πάντοτε αποκλειστικά σε αναφορά με το Ισραήλ» (Allan, 2013, σελ. 3). Με δεδομένη την τάση να ερμηνεύουμε τις εμπειρίες των Παλαιστινίων προσφύγων μέσα από το πρίσμα εθνικιστικών σλόγκαν και ορθοδοξιών, όπως η αγκίστρωσή τους «στο δικαίωμα επιστροφής [στην ιστορική Παλαιστίνη]», η Άλαν διαπιστώνει ότι αυτό που συνήθως λείπει από τις αναλύσεις μας είναι ο «υλικός πραγματισμός» που παρατηρούσε η ίδια στους καταυλισμούς προσφύγων. Ένα παράδειγμα τέτοιου πραγματισμού ήταν η εξασφάλιση ηλεκτρικού ρεύματος για τα σπίτια τους, δεδομένης της απουσίας κοινωνικών υπηρεσιών στους καταυλισμούς Παλαιστινίων προσφύγων του Λιβάνου. Ο υλικός πραγματισμός «επιτρέπει σε αυτές τις κοινότητες να συνεχίζουν παρ’ όλες τις αντιξοότητες και παράγει νέες μορφές υποκειμενικότητας και ανήκειν» (Allan, 2013, σελ. 34). Επεκτείνω το πλαίσιο αναφοράς της Άλαν στα Παλαιστίνια κουήρ άτομα των οποίων οι σχέσεις με τις εθνικιστικές ορθοδοξίες ποικίλλουν, και τα οποία οφείλουν να εμπλακούν ομοίως σε πρακτικές υλικού πραγματισμού προκειμένου να επιβιώσουν. Ο υλικός πραγματισμός των Παλαιστινίων κουήρ και η αντίστασή τους στην εθνοετεροκανονικότητα ποικίλλουν.

Αυτή η συνεκτίμηση του τοπίου του υλικού πραγματισμού και της καθημερινής ζωής των Παλαιστινίων κουήρ ατόμων ενισχύει και εκλεπτύνει την ανάλυση του κουήρ κινήματος στην Παλαιστίνη. Ο ανθρωπολόγος Τζέισον Ρίτσι [Jason Ritchie], του οποίου η εργασία πάνω στους Παλαιστίνιους κουήρ ακτιβιστές αποκάλυψε «τις πολιτικές της καθημερινότητας» (Ritchie, 2015, σελ. 616) σε αυτά τα συμφραζόμενα, μας παρέχει ένα θεωρητικό και μεθοδολογικό παράδειγμα για το πώς θα μπορούσε να γίνει μια τέτοια εκλέπτυνση. Ασκώντας κριτική στη θεωρία του ομοεθνικισμού, ο Ρίτσι «προτείνει μια πολιτική και αναλυτική μετατόπιση μακριά από την ολοποιητική θεωρία του ομοεθνικισμού» (Ritchie, 2015, σελ. 616, η έμφαση δική μου). Ο ομοεθνικισμός είναι όρος που εισήγαγε η κουήρ θεωρητικός Τζασμπίρ Πουάρ [Jasbir Puar] για να περιγράψει το φαινόμενο σύμφωνα με το οποίο ορισμένα εθνικά κράτη ενσωματώνουν κάποια κουήρ υποκείμενα την ίδια στιγμή που αποκηρύσσουν άλλα υποκείμενα (Άραβες, Μουσουλμάνους, Σιχ και Νοτιοασιάτες). Αναδύεται έτσι μια ομοκανονικότητα η οποία και θέτει φυλετικές, ταξικές και έμφυλες δυναμικές στην υπηρεσία ηγεμονικών εθνικών σχεδίων. Ο ομοεθνικισμός καθίσταται πρόδηλος όταν η Πουάρ εφαρμόζει την ανάλυσή της στις Ηνωμένες Πολιτείες, ιδίως στο συγκείμενο του Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας και της σχέσης του με τη σεξουαλικότητα. Η Πουάρ επεκτείνει, παράλληλα, την ανάλυσή της στον ομοεθνικισμό του Ισραήλ. Ισχυρίζεται ότι «ο αμερικανικός εξαιρετισμός τρέφεται από άλλους εξαιρετισμούς, συγκεκριμένα από αυτόν του Ισραήλ, του πιο στενού του συμμάχου στη Μέση Ανατολή» και οδηγεί στη «συμπαιγνία των αμερικανικών και ισραηλινών κρατικών συμφερόντων, όπως αυτά καθορίζονται από μια κοινή εναντιωματική στάση προς τους Μουσουλμάνους» (Puar, 2007, σελ. 7). Για την καταπολέμηση αυτού που θεωρούν τρομοκρατικές απειλές, τόσο οι ΗΠΑ όσο και το Ισραήλ στρατολογούν πλέον ΛΟΑΤΚ στρατιώτες στις αποστολές τους.

Ο Τζέισον Ρίτσι μας καλεί να κατευθύνουμε την ανάλυσή μας «προς μια σύνθετη και πλαισιωμένη εστίαση στους τρόπους με τους οποίους ρυθμίζονται οι μετακινήσεις καθημερινών σωμάτων κατά τη μετακίνησή τους στον χρόνο και στον χώρο» (Ritchie, 2015, σελ. 616). Εξετάζοντας μέσα από αυτήν την προσέγγιση τα σώματα στην Παλαιστίνη, έρχεται αναπόφευκτα στο προσκήνιο η ισραηλινή κατοχή και οι συνδέσεις της με τον ισραηλινό ομοεθνικισμό. Το ισραηλινό κράτος αναμφισβήτητα οικειοποιείται κουήρ σώματα και υποκείμενα για να ενισχύσει τις εθνικιστικές ιδεολογίες και πρακτικές του σιωνισμού, με βλαπτικές επιπτώσεις σε Ισραηλινά και Παλαιστίνια κουήρ άτομα. Εντούτοις, συμμερίζομαι την επιφύλαξη του Ρίτσι ότι ένα τέτοιο πλαίσιο δεν θα πρέπει να καταλαμβάνει ολοποιητικό ρόλο στην ανάλυσή μας. Η προσήλωση, από μια εθνογραφική σκοπιά, στους καθημερινούς Παλαιστίνιους κουήρ καταδεικνύει τις πολυπλοκότητες που λαμβάνουν χώρα σε έναν τόσο ετερογενή πληθυσμό, ο οποίος έρχεται αντιμέτωπος με την αυτοκρατορία της κριτικής και με πολλαπλά στρώματα επιτήρησης, κριτικής και αστυνόμευσης. Αναπτύσσοντας περαιτέρω τις πολιτικές της καθημερινότητας, ο Ρίτσι αναγνωρίζει ότι

δεν θα ενισχύσουν τη λαϊκή απήχηση απόλυτων δογμάτων που δεν απαιτούν σοβαρή σκέψη ή αναστοχασμό, αλλά μπορούν να προσφέρουν ένα πιο πειστικό εμπειρικό πλαίσιο για την κατανόηση του πώς και του γιατί αναδύεται η κουήρ ύπαρξη —καθώς και των νοημάτων και των αξιών που υιοθετεί— σε συγκεκριμένους τόπους και χρόνους (Ritchie, 2015, σελ. 622).

Σε παρόμοια κατεύθυνση, η ανθρωπολόγος Βίνα Ντας [Veena Das] σημειώνει:

Η καχυποψία απέναντι στο καθημερινό μού φαίνεται ότι έχει τις ρίζες της στο γεγονός ότι οι σχέσεις απαιτούν μια επαναλαμβανόμενη προσοχή στα πιο συμβατικά αντικείμενα και γεγονότα, αλλά η θεωρητική μας παρόρμηση έγκειται συχνά στο να σκεφτόμαστε την προθετικότητα με όρους απόδρασης από την καθημερινότητα, παρά με όρους καταβύθισης σε αυτήν» (Das, 2006, σελ. 6-7).

Στο εθνογραφικό της έργο ανάμεσα σε ευάλωτες γυναίκες, Ινδουίστριες ή Μουσουλμάνες, που είχαν απαχθεί και κακοποιηθεί από άντρες άλλων θρησκευτικών ομάδων κατά τη διάρκεια του Διαμελισμού της Ινδίας, η Ντας περιγράφει τη «δηλητηριώδη γνώση» που οφείλουν να κουβαλούν, σύμφωνα με την εμπειρία τους, οι γυναίκες αυτές. Για πολλές από αυτές

καμία από τις μεταφορές που χρησιμοποιούνται για να αποδώσουν τον εαυτό που έχει μετατραπεί σε αποθετήριο δηλητηριώδους γνώσης δεν υπογράμμιζε την ανάγκη να δοθεί έκφραση σε αυτήν την κρυφή γνώση. Ή μάλλον, η συγκράτησή της ήταν ακριβώς η έκφρασή της (Das, 2006, σελ. 54).

Η εθνογραφία της Ντας καταδεικνύει ότι «στο λεπτεπίλεπτο έργο να βρουν φωνή αλλά και να την αναστείλουν για να την προστατεύσουν, επιδεικνύουν τις δυνατότητες της στροφής στο καθημερινό» (Das, 2006, σελ. 92). Τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα κουβαλούν και αυτά δηλητηριώδη γνώση, λόγω της εμπειρίας τους από την εθνοετεροκανονικότητα, και την κρύβουν ή την εκφράζουν με τρόπους που αποκαλύπτει η εθνογραφική μου έρευνα σε αυτό το κεφάλαιο. Όπως θα διαπιστώσουν οι αναγνώστες, αυτή η δηλητηριώδης γνώση αποκαλύπτεται στο καθημερινό επίπεδο.

Ετερογένεια των Παλαιστινίων κουήρ ατόμων

Σήμερα, το παλαιστινιακό κουήρ υποκείμενο βρίσκεται διαρκώς υπό το βλέμμα δυνάμεων που ασκούνται εκ του σύνεγγυς και εξ αποστάσεως. Για πολλά Παλαιστίνια κουήρ άτομα πρωταρχικός αγώνας είναι η ανακάλυψη των εαυτών τους. Έκαστο αναζητά την αναγνώριση ενός ατόμου εμπιστοσύνης, την υποστήριξη ενός συμμάχου, μια σεξουαλική συνάντηση με κάποιον ξένο, την αγάπη μιας συντρόφου, την αποδοχή ενός συγγενικού προσώπου, την ενθάρρυνση μιας συναδέλφου, τη συμμαχία με κάποιο μέλος της κοινωνίας των πολιτών. Την ίδια στιγμή, ο φόβος της διαπόμπευσης στους ίδιους τομείς είναι πολύ πραγματικός. Και σε αρκετές περιπτώσεις στις οποίες έχω βρεθεί μάρτυρας, αυτοί που ενσαρκώνουν μια τέτοια απειλή είναι ακριβώς αυτοί με τους οποίους διατηρούσαν τις πιο στενές σχέσεις τα κουήρ άτομα: ένας δυσαρεστημένος συγκάτοικος ή ένας πρώην εραστής που ζητά εκδίκηση. Ο φόβος αυτός πολλαπλασιάζεται από τη γνώση ότι τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα βρίσκονται υπό την επιτήρηση ευρύτερων θεσμών και οντοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών ασφαλείας του Ισραήλ, της Χαμάς και της Παλαιστινιακής Αρχής. Ο κίνδυνος να συλληφθούν, να υποβληθούν σε ανακρίσεις, να υποστούν βασανιστήρια ή να δεχθούν πιέσεις ώστε να γίνουν πληροφοριοδότες, είναι πανταχού παρών. Υπάρχει πλειάδα περιστατικών όπου οικογένειες αλλά και ένοπλες ομάδες έχουν ασκήσει βία σε βάρος κουήρ ατόμων.

Πολλά Παλαιστίνια κουήρ άτομα έχουν επίγνωση του γεγονότος ότι υπάρχουν πλέον κουήρ Παλαιστίνιοι ακτιβιστές που θέλουν να τα στρατολογήσουν ως συναγωνιστές, δικαιούχους κοινωνικών υπηρεσιών ή ως μέλη των προσωπικών και κοινωνικών τους δικτύων. Παράλληλα υπάρχουν και διεθνείς παράγοντες που επιδιώκουν να εντοπίσουν κουήρ άτομα στην Παλαιστίνη: άλλοτε πρόκειται για αγωνιστές που επιδεικνύουν διεθνιστική αλληλεγγύη και προσδοκούν να συνδέσουν τον αγώνα για τα δικαιώματα των Παλαιστινίων ΛΟΑΤΚ με τη δική τους πλατφόρμα και ατζέντα. Άλλοτε, πρόκειται για επικριτές του Ισραήλ που επιθυμούν να αναδείξουν την ισραηλινή καταπίεση των Παλαιστινίων κουήρ. Και άλλοτε πρόκειται για δεξιές και ισλαμοφοβικές ομάδες που αδημονούν να καταδείξουν την ομοφοβία της παλαιστινιακής κοινωνίας. Εδώ συγκαταλέγονται επίσης οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών του Ισραήλ που είναι πρόθυμες να υποστηρίξουν Παλαιστίνιους κουήρ, διεθνείς ανταποκριτές και εργαζόμενες σε διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις που ψάχνουν να δημοσιεύσουν κουήρ αφηγήσεις από την Παλαιστίνη, τουρίστες στο Ισραήλ και στην Παλαιστίνη που ενθουσιάζονται με την εξερεύνηση της παλαιστινιακής κουήρ σκηνής, ακαδημαϊκοί και ερευνήτριες που φιλοδοξούν να μετατρέψουν το παλαιστινιακό κουήρ σε αντικείμενο της ανάλυσής τους. Η αναζήτηση Παλαιστινίων κουήρ ατόμων ενδέχεται κατά καιρούς να λειτουργεί παραγωγικά προς την αυτοπραγμάτωσή τους, ωστόσο το κορεσμένο βλέμμα σε έναν τόσο περιορισμένο πληθυσμό έχει οδηγήσει αναπόφευκτα σε επάλληλα στρώματα επιτήρησης. Όπως σημειώνει η φεμινίστρια μελετητής Μίνου Μοαλέμ [Minoo Moallem], η βία είναι συχνά «εγγενής στην καθήλωση του βλέμματος» και η ίδια η προστασία από τη βία μπορεί «να μετατραπεί σε τόπο βίας» (Moallem, 2004, σελ. 17).

Εντός του παλαιστινιακού τοπίου η επιθυμία, οι πράξεις και οι κατηγορίες έμφυλων και σεξουαλικών ταυτοτήτων δεν ευθυγραμμίζονται απαραίτητα σε υποκειμενικότητες με τους ίδιους τρόπους που ισχύουν σε άλλα μέρη του κόσμου. Ακόμη και εντός του παλαιστινιακού συγκείμενου υπάρχει τεράστια ετερογένεια εμπειριών και αυτοπροσδιορισμού. Ο μισός παλαιστινιακός πληθυσμός ζει στην εξορία ή στη διασπορά, που οι Παλαιστίνιοι αποκαλούν shataat¹ . 1,9 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι ζουν εντός του Ισραήλ ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας ενώ 2,8 εκατομμύρια διαμένουν στη Δυτική Όχθη (της Δυτικής Ιερουσαλήμ συμπεριλαμβανομένης) κυρίως χωρίς πολιτειότητα και χωρίς κρατική υπόσταση, και 1,9 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι κατοικούν ως μη πολίτες στη Λωρίδα της Γάζας. Σύμφωνα με την Αμερικανική Επιτροπή Φιλικών Υπηρεσιών [AFSC – American Friends Service Committee] —μια οργάνωση Κουακέρων που για πρώτη φορά παρείχε ανθρωπιστική βοήθεια σε Παλαιστίνιους πρόσφυγες το 1948— υπάρχουν σήμερα πάνω από επτά εκατομμύρια Παλαιστινίων προσφύγων παγκοσμίως (στη Δυτική Όχθη, στη Λωρίδα της Γάζας και στη Διασπορά) (American Friends Service Committee, χ.χ.).

Το πολιτικό και εθνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο υπάρχουν τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα διαμορφώνει τη σχέση τους με τη σεξουαλικότητα, με διαφορές ανάμεσα σε ένα άτομο που ζει σε παλαιστινιακό προσφυγικό καταυλισμό στον Λίβανο και σε έναν τρίτης γενιάς κάτοικο του Παρισίου ή του Σαντιάγκο. Η γεωγραφική θέση του ατόμου —αν πρόκειται για την πόλη της Γάζας, για το Τελ Αβίβ ή για την Τζενίν, για παράδειγμα—παίζει επίσης θεμελιακό ρόλο στην ατομική εμπειρία του κουήρ. Οι Παλαιστίνιοι είναι cis και τρανς άτομα, φεμινίστριες και μισογύνηδες, θρησκευόμενοι και εκκοσμικευμένοι, χριστιανές και μουσουλμάνες, πλούσιοι και φτωχοί, αρτιμελείς και ανάπηροι, επαρχιώτες και αστοί, παραδοσιακοί και κοσμοπολίτες, ντόπιοι και παρεπιδημούντες, πολιτικά Αριστεροί και Δεξιοί, χωρίς τακτική πρόσβαση σε υπολογιστή και ισόβια online, από σταθερές οικογένειες και από διαλυμένες, καθώς και όλα τα ενδιάμεσα μεταξύ αυτών των φαινομενικά διχοτομικών σφαιρών. Αυτές οι συνθήκες άλλοτε διευρύνουν και άλλοτε περιορίζουν το ταξίδι των Παλαιστινίων κουήρ ατόμων προς την πραγμάτωση του σεξουαλικού τους προσανατολισμού.

Υπάρχουν πολλά άτομα που δεν έχουν επίγνωση των ομόφυλων επιθυμιών τους, ενώ άλλα άτομα απωθούν αυτήν τη συνειδητοποίηση και άλλα εργάζονται ενεργά ώστε να αρνηθούν και να εξαγνίσουν αυτές τις επιθυμίες μέσω της αποχής ή της εστίασης στην ετεροφυλοφιλία. Μια επαρχιώτισσα από αγροτική οικογένεια μπορεί να ζήσει ολόκληρη τη ζωή της χωρίς να ακούσει ποτέ τον όρο almithliyyeh aljinsiyyeh (ομοφυλοφιλία) στα αραβικά, στα αγγλικά ή σε οποιαδήποτε άλλη γλώσσα. Και από την άλλη, στην Παλαιστίνη υπάρχουν κουήρ άτομα που έχουν πλήρη επίγνωση των ομόφυλων επιθυμιών τους και που εμπλέκονται σε ομόφυλες σεξουαλικές επαφές, είτε με τη μορφή φευγαλέων ανταλλαγών είτε με τη μορφή πιο σταθερών σχέσεων. Πολλά από αυτά τα άτομα ενδέχεται να μην θεωρήσουν ποτέ ότι ισχύει για αυτά ο χαρακτηρισμός ομοφυλόφιλος ή αμφιφυλόφιλος, ενώ άλλα άτομα απορρίπτουν εντελώς αυτούς τους χαρακτηρισμούς. Ένας άντρας θα μπορούσε να είναι παντρεμένος με μια γυναίκα, με ή χωρίς πραγματική έλξη προς αυτήν, με ή χωρίς συνεχή σεξουαλική δραστηριότητα μαζί της, και ταυτόχρονα να διατηρεί ιδιωτικές σεξουαλικές σχέσεις με άλλους άντρες, ενώ παράλληλα να αποκηρύσσει κάθε επαφή με ομοφυλόφιλους. Στην περίπτωση που οι άντρες αυτοί είναι ενεργητικοί και όχι παθητικοί στις επαφές με τους σεξουαλικούς τους συντρόφους, τότε δύνανται να προσπαθούν να πείσουν τον εαυτό τους και τους άλλους, ισχυριζόμενοι απλώς ότι οι ερωτικοί τους σύντροφοι είναι ομοφυλόφιλοι, και όχι αυτοί οι ίδιοι. Ορισμένοι Παλαιστίνιοι κουήρ θεωρούν τους εαυτούς τους ομοφυλόφιλους αλλά το κρατούν για τον εαυτό τους, ενώ άλλες μοιράζονται αυτό το κομμάτι της εαυτής τους με λίγα έμπιστα άτομα, και άλλα άτομα είναι πρόθυμα να το υπερασπιστούν δημόσια. Και πάλι, μπορεί κανείς να βρει και όλες τις ενδιάμεσες καταστάσεις.

Τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα που δεσμεύονται σε μακροχρόνιες μονογαμικές σχέσεις με άτομο του ίδιου φύλου συνιστούν τη μειοψηφία. Μια ακόμη μικρότερη μειοψηφία κουήρ ατόμων γίνονται ΛΟΑΤΚ ακτιβιστές. Κάποιες Παλαιστίνιες κουήρ θεωρούν ότι το να κάνουν πράξη την ομοερωτική τους επιθυμία συνιστά αμαρτία ή ακόμη ότι η ίδια η επιθυμία είναι του διαβόλου. Ορισμένα θρησκευόμενα άτομα, τόσο της μουσουλμανικής όσο και της χριστιανικής πίστης, πιστεύουν ότι η ομόφυλη επιθυμία τους αποτελεί πειρασμό και ότι οφείλουν να επιλέξουν την αποχή. Άλλα κουήρ άτομα παραμένουν σεξουαλικά ενεργά όμως κατατρύχονται από τύψεις για τις υποτιθέμενες αμαρτίες τους, ενώ άλλα απωθούν τις τύψεις ή αγωνίζονται για να συμβιβάσουν την πίστη τους με την ομοφυλοφιλία. Και υπάρχουν και ορισμένα άτομα που απορρίπτουν εντελώς κάθε εγκυρότητα της θεολογίας πάνω στις ζωές τους. Πολλά Παλαιστίνια κουήρ άτομα βιώνουν αλλαγές στον τρόπο που αυτοπροσδιορίζονται καθώς και πνευματικές και σεξουαλικές διαδρομές που διαρκούν ολόκληρη ζωή. Σε αυτές τους τις διαδρομές, ορισμένα άτομα λαμβάνουν την υποστήριξη των οικογενειών τους, άλλα βιώνουν την απόρριψη και πολλά ακόμη δεν μοιράζονται ποτέ αυτό το κομμάτι των εαυτών τους με τις οικογένειές τους.

Ορισμένοι γκέι άντρες παντρεύονται λεσβίες προκειμένου να εκπληρώσουν τις οικογενειακές και κοινωνικές προσδοκίες, σχηματίζοντας λευκούς γάμους. Κάποια από αυτά τα εικονικά ζευγάρια διατηρούν παράλληλους εραστές ενώ άλλα παραμένουν μονογαμικά, όντας μεταξύ τους σεξουαλικά ενεργά ή και όχι. Ενίοτε ενημερώνουν τον κύκλο τους για αυτήν τους την επιλογή και άλλοτε το κρατούν μυστικό. Ορισμένοι Παλαιστίνιοι αποφεύγουν συγκεκριμένες σεξουαλικές πράξεις, όπως το πρωκτικό σεξ, με τους ερωτικούς τους συντρόφους, ενώ άλλοι διατηρούν μια αποκλειστικά συναισθηματική σχέση με τους ομόφυλους συντρόφους τους. Έχω γνωρίσει Παλαιστίνια κουήρ άτομα που τοποθετούνται σε πολλαπλά σημεία αυτού του συνεχούς.

Περισσότεροι Παλαιστίνιοι υιοθετούν τις κατηγορίες λεσβία, γκέι, αμφί ή τρανς (ΛΟΑΤ) ενώ οι ακτιβιστές συχνά προτιμούν τον όρο κουήρ. Χρησιμοποιώ τους όρου ΛΟΑΤ και κουήρ κατ’ εναλλαγή, με μια προτίμηση προς τον όρο ΛΟΑΤΚ, για μεγαλύτερη συμπεριληπτικότητα² . Ο αριθμός των Παλαιστινίων ΛΟΑΤΚ που έχουν εμπλακεί, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, σε κουήρ χώρους ή εκδηλώσεις μαζί με τουλάχιστον αρκετούς άλλους Παλαιστίνιους κουήρ έχει αυξηθεί τα τελευταία δεκαοχτώ χρόνια στην περιοχή της ιστορικής Παλαιστίνης, δηλαδή στο σημερινό Ισραήλ και στα Κατεχόμενα. Αυτό αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην ανάδυση του παλαιστινιακού κουήρ κινήματος, το οποίο αντιμετωπίζει το ηράκλειο έργο να διαμορφώσει ένα κοινό πολιτικό πρόγραμμα για ένα σώμα που ποικίλλει, κυριολεκτικά, σε κάθε διάσταση της ύπαρξής του. Και καλείται να το πράξει αυτό κάτω από το άγρυπνο βλέμμα της αυτοκρατορίας της κριτικής.

Ομοφοβία στην παλαιστινιακή κοινωνία

Η παλαιστινιακή κοινωνία δεν κατέχει το μονοπώλιο της ομοφοβίας. Η ομοφοβία συνδέεται άρρηκτα με έναν σχεδόν οικουμενικό συνδυασμό φόβων: τον φόβο του σεξ, τον φόβο του θηλυκού και τον φόβο του Άλλου, και αυτό ισχύει για όλον τον πλανήτη. Οι Παλαιστίνιοι κουήρ αγωνιστές βιώνουν μια εσωτερική σύγκρουση, όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο οφείλουν να αντιμετωπίσουν την ομοφοβία στην Παλαιστίνη. Καλούνται να καθορίσουν σε ποιον βαθμό και πόσο σθεναρά θα κατονομάσουν και θα αντισταθούν στην πολύ πραγματική βία, στις απειλές και στον εκφοβισμό που αντιμετωπίζουν πολλά κουήρ άτομα από την κοινωνία και από τις οικογένειές τους, σε περίπτωση που αποκαλυφθεί η σεξουαλικότητά τους. Αυτή η σύγκρουση πηγάζει, εν μέρει, από τον φόβο ότι θα ενισχύσουν, με τον τρόπο αυτό, αφηγήματα που προωθούν την αποανθρωποποίηση του λαού και της κοινωνίας τους. Ένας εξίσου σημαντικός παράγοντας είναι ο φόβος για ομοφοβικές αντιδράσεις, σε περίπτωση που συζητηθούν δημόσια τα δικαιώματα των κουήρ στην Παλαιστίνη.

Κατά τη διάρκεια μιας επιτόπιας έρευνας που πραγματοποιούσα στη Δυτική Όχθη, βρέθηκα να ανταλλάζω μια σειρά από πανικόβλητα μηνύματα μέσω Facebook με τον «Ταμέρ»³ , έναν Παλαιστίνιο γκέι, όπως αυτοπροσδιορίζεται ο ίδιος (και το έχει εκμυστηρευτεί μόνο στις στενές φιλικές του σχέσεις), που είχε βρεθεί σε μια τρομακτική και απελπιστική κατάσταση. Ο Ταμέρ είχε επιστρέψει πρόσφατα στη Δυτική Όχθη μετά την ολοκλήρωση των ανωτάτων σπουδών του στο εξωτερικό, μόνο και μόνο για να συνειδητοποιήσει ότι ο αδερφός του παρακολουθούσε τη χρήση του κινητού του τηλεφώνου από τη στιγμή της άφιξής του. Ο αδερφός δεν άργησε να ανακαλύψει ότι ο Ταμέρ διατηρούσε σχέση με έναν άλλον άντρα και ότι οι δυο τους αντάλλασσαν γραπτά μηνύματα, στα οποία εξέφραζαν σεξουαλική επιθυμία και ερωτική τρυφερότητα ο ένας για τον άλλο. Τρομοκρατημένος μπροστά στη σκέψη ότι ο Ταμέρ θα μπορούσε να έχει ομοφυλοφιλικές τάσεις, ο αδερφός ενημέρωσε τους γονείς, εκφράζοντας την ανησυχία του —και τον αποτροπιασμό του— για το περιεχόμενο και τις υπόνοιες των μηνυμάτων. Οι γονείς προχώρησαν στον κατ’ οίκον περιορισμό του Ταμέρ. Αστυνομεύοντάς τον εναλλάξ, ο πατέρας, ο αδερφός και η μητέρα τού δέσμευσαν τα χρήματα, τού πήραν την παλαιστινιακή ταυτότητα, το κινητό τηλέφωνο και τον φορητό υπολογιστή και τού απαγόρευσαν να αναζητήσει εργασία ή να βγει καν από το σπίτι για οποιονδήποτε λόγο, έως ότου «λυθεί» το ζήτημα. Αφού κατόρθωσε να μπει κρυφά στον υπολογιστή του αδερφού του χωρίς να το γνωρίζει η οικογένειά του, ο Ταμέρ μου διηγήθηκε τον εξευτελισμό που είχε υποστεί. Εξέφρασε ανακούφιση για το γεγονός ότι η οικογένεια του δεν χρησιμοποίησε σωματική βία εναντίον του αλλά, παρ΄ όλα αυτά, ήταν συντετριμμένος από την ψυχολογική βία που του είχαν ασκήσει. Όταν ο Ταμέρ αρνήθηκε να υποσχεθεί στους γονείς του ότι θα αποκαθαιρόταν από κάθε ομοφυλοφιλική επιθυμία μέσω της προσευχής και, αντ’ αυτού, προσπάθησε να τους εξηγήσει ότι επρόκειτο για ενορμήσεις τις οποίες δεν μπορούσε να ελέγξει, τότε τον έφτυσαν καταπρόσωπο. Στα μηνύματα που μου έστειλε, ο Ταμέρ δήλωσε ότι το να τον φτύνουν η μητέρα και ο πατέρας του κατ’ αυτόν τον τρόπο και το να υπομένει τα λόγια που επαναλάμβαναν συνεχώς («είσαι η ντροπή της οικογένειάς μας, του Χριστιανισμού και των Αράβων») υπήρξαν βαθιές μορφές εξευτελισμού και πόνου, που τον οδήγησαν στα πρόθυρα «της κατάρρευσης». Παρ’ όλα αυτά, αρνήθηκε να υποκύψει στις απαιτήσεις των γονιών του, ακόμη και με κίνδυνο να χάσει την ανεξαρτησία του. Ο Ταμέρ κατόρθωσε να εγκαταλείψει τη χώρα αρκετά χρόνια αργότερα.

Στη συνέχεια έλαβα ακόμη πιο ανησυχητικά μηνύματα από τη «Σάλμα»³ , μια κουήρ γυναίκα —όπως αυτοπροσδιορίζεται η ίδια— της Δυτικής Όχθης, η οποία είχε αποκαλύψει την ταυτότητά της σε στενό κύκλο φίλων και βίωνε μια παρόμοια εμπειρία με αυτήν του Ταμέρ. Η Σάλμα, όπως και ο Ταμέρ, με προσέγγισε για ηθική υποστήριξη και για συμβουλευτική. Η Σάλμα διατηρούσε και αυτή σχέση με άτομο του ίδιου φύλου. Κάποια στιγμή που η σύντροφός της την είχε γυρίσει στο σπίτι, και ενώ βρίσκονταν ακόμη μέσα στο αμάξι, αντάλλαξαν φιλιά στο στόμα ως αποχαιρετισμό, με το αυτοκίνητο παρκαρισμένο κάτω από το σπίτι της Σάλμα. Δεν πήραν είδηση τον πατέρα της που κοίταζε από το παράθυρο και αντιλήφθηκε το αποχαιρετιστήριο φιλί. Όταν η Σάλμα επέστρεψε στο σπίτι, ο πατέρας της την έδειρε με αγριότητα, σε σημείο που η Σάλμα έχασε τις αισθήσεις της. Κατόπιν της ανακοίνωσε ότι δεν της επιτρεπόταν πια η έξοδος από το σπίτι σε καμία περίπτωση. Η Σάλμα μου εξήγησε ότι η μητέρα της ήταν άρρωστη και δεν ήταν σε θέση να κατανοήσει τι ακριβώς συνέβαινε, ενώ ο πατέρα της τής ξεκαθάρισε ότι της είχαν απομείνει δύο επιλογές: είτε να βρει έναν άντρα να παντρευτεί είτε να τη θανατώσει η ίδια της η οικογένεια. Μέσα από το διπλανό δωμάτιο, οι αδερφές της Σάλμα γίνονταν μάρτυρες τακτικών ξυλοδαρμών της Σάλμα από τον πατέρα και τον θείο της, με τη μητέρα της αποδυναμωμένη από την ασθένεια και ανήμπορη να επέμβει. Αν και η περίπτωση της Σάλμα είναι ιδιαίτερα βαριά, αντικατοπτρίζει, ωστόσο, την έμφαση που δίνεται στον γάμο, την ηγεμονία της ετεροκανονικότητας, τις έντονες διακρίσεις μεταξύ αντρών και γυναικών στην παλαιστινιακή κοινωνία καθώς και τη χρήση βίας για την αστυνόμευση των κανονιστικών προτύπων του φύλου. Η Σάλμα αναγκάστηκε να υποκύψει στην απαίτηση του πατέρα της να παντρευτεί κάποιον άντρα συνάπτοντας, τελικά, έναν εικονικό γάμο με έναν Παλαιστίνιο γκέι φίλο της, έτσι ώστε να καταφέρουν και οι δύο να εξευμενίσουν τις οικογένειές τους αλλά και την ευρύτερη κοινωνία.

Πολλοί Παλαιστίνιοι κουήρ ακτιβιστές βλέπουν με επιφύλαξη τον εντυπωσιασμό που υποδαυλίζουν τέτοιου τύπου αφηγήσεις γύρω από την ομοφοβία και τη ζωή των κουήρ υποκειμένων στην Παλαιστίνη και ανησυχούν για την πιθανότητα εκμετάλλευσής τους από αυτούς που υποστηρίζουν την ισραηλινή κατοχή. Οι ακτιβιστές αυτοί προβληματικοποιούν τον τρόπο με τον οποίο η ανοχή στην ομοφυλοφιλία αναγορεύεται σε δείκτη της ανθρωπινότητας μιας κοινωνίας, ενώ η ομοφοβία μπορεί να γίνει σύμβολο ενός απολίτιστου λαού. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η ομοφοβία, ως ένδειξη οπισθοδρομικότητας μιας κοινωνίας, μετατρέπεται σε ερμηνευτικό πλαίσιο που αποπειράται να δικαιολογήσει έτσι την καθυπόταξη των Παλαιστινίων από το ισραηλινό καθεστώς. Ωστόσο, παραμένει ανοικτή η δυνατότητα για τους μελετητές και τους ακτιβιστές να αναγνωρίσουν την προβληματική φύση ενός τέτοιου αποανθρωποποιητικού συστήματος λόγου, χωρίς ταυτόχρονα να αγνοούν την πραγματικότητα ότι οι Παλαιστίνιοι ζουν υπό το φόβο πως οι οικογένειές τους θα ανακαλύψουν κάποια στιγμή τη δηλητηριώδη αλήθεια για την ομοφυλοφιλία τους.

Τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα απορρίπτουν επίσης σε μεγάλο βαθμό την ιδέα ότι το Ισραήλ αποτελεί ένα γκέι καταφύγιο για κουήρ άτομα από τα Κατεχόμενα, καθώς και ότι είναι δυνατό για αυτά να λάβουν άσυλο και προστασία στο Τελ Αβίβ. Υπάρχουν επιβεβαιωμένες περιπτώσεις Παλαιστινίων γκέι που κατόρθωσαν να περάσουν από τη Δυτική Όχθη στο Τελ Αβίβ προκειμένου να γλυτώσουν από τις απειλές των οικογενειών τους και να απασχοληθούν ως εργάτες στην άτυπη ισραηλινή οικονομία. Ωστόσο, αυτοί οι Παλαιστίνιοι δεν λαμβάνουν άσυλο αλλά ούτε και κάποια επίφαση ασφάλειας από το Ισραήλ. Οι Παλαιστίνιοι κουήρ αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη μετακίνησή τους μέσα στα Κατεχόμενα, πόσο μάλλον εντός του Ισραήλ. Οι κουήρ ακτιβιστές επισημαίνουν χιουμοριστικά ότι δεν υπάρχει κάποια ροζ πύλη στο ισραηλινό τείχος που να εμφανίζεται μαγικά κάθε φορά που πλησιάζει αυτόν τον φραγμό ένα κουήρ άτομο. Ούτε οι στρατιώτες σπεύδουν ξαφνικά να σχηματίσουν μια ροζ λωρίδα για να διέλθουν τα ΛΟΑΤΚ άτομα, όπως οι επίσημοι, από τα σημεία ελέγχου. Τα κουήρ άτομα αντιμετωπίζουν τις ίδιες συνθήκες με τους στρέιτ Παλαιστίνιους που ζουν υπό ισραηλινή στρατιωτική κατοχή.

Αλλά και οι λίγοι κάτοικοι της Δυτικής Όχθης που κατάφεραν να μετοικήσουν στο Τελ Αβίβ αντιμετωπίζουν συχνά δυσκολίες εκεί. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι ο «Μπαζίλ»³ , που εργαζόταν ως εκδιδόμενος —πήγαινε με Ισραηλινούς γκέι για χρήματα—, τον οποίο έστειλαν πίσω στο χωριό του στη Δυτική Όχθη οι ισραηλινές αρχές. Εκεί, η τοπική κοινωνία τον διαπόμπευσε ως ομοφυλόφιλο, ως πρώην εκδιδόμενο και ως άτομο που έκανε σεξ με τους «αποικιοκράτες». Έκτοτε δεν έλαβα ποτέ ξανά νέα του, αλλά είναι ασφαλές να υποθέσουμε ότι η υπόθεσή του δεν είχε αίσια κατάληξη, δεδομένων των απειλών βίας που λάμβανε από την οικογένειά του. Όσον αφορά τους Παλαιστίνιους γκέι που είναι πολίτες του Ισραήλ, κουήρ ακτιβίστριες όπως η Χαντίρ Σάφι [Ghadir Shafie] έχουν μιλήσει ανοικτά για τον ρατσισμό και τις διακρίσεις που βιώνουν στο Τελ Αβίβ και σε άλλες ισραηλινές πόλεις από Εβραίους Ισραηλινούς (Shafie, 2015). Η κατάσταση για τα κουήρ άτομα από τη Δυτική Όχθη που προσπαθούν να επιβιώσουν στο Ισραήλ είναι ακόμη πιο ολέθρια εξαιτίας των σκληρών εργασιακών συνθηκών της ισραηλινής παραοικονομίας, του φόβου της επιτήρησης, της στοχοποίησης, της πίεσης για τη μετατροπή τους σε πληροφοριοδότες, καθώς και της πανταχού παρούσας απειλής της απέλασης.

Οι Παλαιστίνιοι κουήρ γνωρίζουν την ηγεμονική απόρριψη της ομοφυλοφιλίας στην Παλαιστίνη, όπως έχουν επίγνωση και των απειλών που δέχονται από την παλαιστινιακή κοινωνία σε περίπτωση που ξεπεράσουν συγκεκριμένα όρια στον δημόσιο διάλογο πάνω στο ζήτημα αυτό. Μια κοινή δημοσκόπηση του BBC και του Arab Barometer από το 2019 διαπίστωσε ότι το 95% των ερωτηθέντων από τις παλαιστινιακές περιοχές δεν θεωρούσε «αποδεκτή» την ομοφυλοφιλία (Arab Barometer, 2019). Τα ποσοστά αποδοκιμασίας της ομοφυλοφιλίας στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη είναι από τα υψηλότερα παγκοσμίως και αυτό είναι ένα σχετικά σταθερό εύρημα. Για παράδειγμα, δημοσκόπηση του Pew από το 2014 έδειξε ότι το 94% των συμμετεχόντων αντιλαμβάνονταν την ομοφυλοφιλία ως ηθικά απαράδεκτη. Η απεύθυνση του παλαιστινιακού κουήρ κινήματος έφτασε ένα ανώτατο όριο το 2012, και αυτό αποδεικνύει ότι το κίνημα δεν κατόρθωσε να αυξήσει τη συνολική αποδοχή του από την ευρύτερη παλαιστινιακή κοινωνία. Η ίδια δημοσκόπηση του 2014 αποκάλυψε επιπλέον ότι το 43% των Ισραηλινών χαρακτηρίζουν την ομοφυλοφιλία «ηθικά απαράδεκτη» (Pew Research Center, 2019). Η ισραηλινή εφημερίδα Haaretz ανέφερε ότι το ποσοστό απόρριψης της ομοφυλοφιλίας κυμαίνεται γύρω στο 59% παγκοσμίως, και ότι αυτή η απόκλιση αποδείκνυε πως οι Ισραηλινοί είναι «πιο ανοιχτοί από το μεγαλύτερο τμήμα του υπόλοιπου κόσμου» (Pew Survey Says, 2014). Μολονότι οι Παλαιστίνιοι κουήρ ακτιβιστές επιδιώκουν να αλλάξουν την αντίληψη της παλαιστινιακής κοινωνίας για την ομοφυλοφιλία, οι περισσότεροι από αυτούς θεωρούν πως είναι αδύνατη μια τέτοια ριζική αλλαγή χωρίς να τεθεί ένα τέρμα στην ισραηλινή στρατιωτική κατοχή. Όσο η ισραηλινή αιχμαλωσία και κυριαρχία στερεί συλλογικά από τους Παλαιστίνιους την ελευθερία τους, θα παραμένει αδύνατο να πραγματωθεί και η συλλογική κουήρ απελευθέρωση εντός αυτής της κοινωνίας, καθώς η πολιτική και η σεξουαλική ελευθερία δεν γίνεται να διαχωρισθούν. Οι Παλαιστίνιες κουήρ ακτιβίστριες εκφράζουν, παράλληλα, την ανησυχία ότι η εκτός-πλαισίου-αναφορά σε ποσοστά που σχετίζονται με την ομοφοβία στην Παλαιστίνη είναι προβληματική, ειδικά όταν γίνεται επίκλησή της για να δικαιολογηθεί περαιτέρω η ισραηλινή κατοχή. Παραμένουν επιφυλακτικές απέναντι σε κάθε απόπειρα να ερμηνευτούν κατά τρόπο ουσιοκρατικό οι στάσεις Ισραηλινών και Παλαιστινίων, και διατυπώνουν την αγωνία τους ότι η πραγμάτευση του ζητήματος με όρους αντιπαραθετικούς δύναται να ενισχύσει αποικιοκρατικές λογικές. Το γεγονός, ωστόσο, παραμένει ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Παλαιστινίων όντως καταδικάζει την ομοφυλοφιλία με ηθικούς όρους και ότι αυτό είναι το γενικό κλίμα υπό το οποίο καλούνται να δράσουν οι κουήρ ακτιβιστές.

Τον Ιούλιο του 2017, ο Παλαιστίνιος συγγραφέας Αμπάντ Γιάχια [Abbad Yahya] αντιμετώπισε απειλές κατά της ζωής του και στη συνέχεια αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Παλαιστίνη για να ζήσει στην εξορία, μετά τη δημοσίευση του μυθιστορήματός του Έγκλημα στη Ραμάλα. Στο μυθιστόρημα αυτό καταπιάστηκε με το θέμα της διαφθοράς στην παλαιστινιακή κοινωνία και συμπεριέλαβε έναν γκέι κεντρικό χαρακτήρα, ο οποίος απεικονίζεται να κάνει στοματικό έρωτα με έναν άλλον άντρα. Η Παλαιστινιακή Αρχή απαγόρευσε το βιβλίο και αποφάνθηκε ότι «περιείχε άσεμνα γραπτά και όρους που έθεταν σε κίνδυνο την ηθική και τη δημόσια αιδώ» (Yahya, 2017). Ο Γιάχια δέχτηκε τελεσίγραφα από Παλαιστίνιους που απειλούσαν να βάλουν φωτιά στα βιβλιοπωλεία που διακινούσαν το βιβλίο. Ακόμη και σήμερα, η Παλαιστινιακή Αρχή εξακολουθεί να συλλαμβάνει τυχόν βιβλιοπώλες που αναζητούν το βιβλίο. Αναλογιζόμενη αυτήν τη δοκιμασία και όσα αποκάλυψε για τη λογοκρισία και τον συντηρητισμό στον αραβικό κόσμο, η δημοσιογράφος Τζουμάνα Χαντάντ [Joumana Haddad] γράφει:

Όσο για το γκέι σεξ, αυτό αποτελεί την απόλυτη παράβαση. Λίγη σημασία έχει που ο ποιητής Αμπού Νουάς [Abu Nawas], ένας από τους μεγαλύτερους Άραβες ποιητές όλων των εποχών, είχε γράψει, ήδη από τον όγδοο και ένατο αιώνα, αναρίθμητα ερωτικά ποιήματα για τις ομόφυλες σεξουαλικές του επαφές (Haddad, 2017).

Είναι σημαντικό να σημειωθεί εδώ ότι η εσωτερική βία που ασκείται από Παλαιστίνιους κατά Παλαιστινίων δεν λαμβάνει χώρα έξω από το πλαίσιο της στρατιωτικής κατοχής. Εντούτοις, αντιμετωπίζεται κατά τρόπο ουσιοκρατικό ως «πολιτισμικό ζήτημα» από πολλές ισραηλινές και Δυτικές συζητήσεις πάνω στην παλαιστινιακή κοινωνία. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε όλες αυτές τις μορφές βίας και να απαιτήσουμε τη λογοδοσία των Παλαιστινίων ενορχηστρωτών τους. Ωστόσο, θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη και τις ευρύτερες συνθήκες δομικής και σωματικής βίας που απορρέουν από την ισραηλινή κατοχή και να εξετάζουμε τον ρόλο τους στην όξυνση των εσωτερικών μορφών βίας και καταπίεσης μεταξύ Παλαιστινίων.

Τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα ατενίζουν την πιθανότητα διενέργειας ενός Pride στη Δυτική Όχθη ή στη Λωρίδα της Γάζας ως εντελώς μη ρεαλιστική, όσον αφορά το άμεσο μέλλον. Παρ’ όλο που μια τέτοια παρέλαση μπορεί να μην έχει εξαρχής απήχηση σε ορισμένα Παλαιστίνια κουήρ άτομα, έχει σε άλλα, ειδικά σε κουήρ άτομα που συμμετέχουν σε αντίστοιχες διαδηλώσεις στο εξωτερικό και είναι σε θέση να απολαύσουν την ευκαιρία για δημόσια έκφραση. Αυτό δείχνει ότι τα ποικίλα σύμβολα μπορούν να ανήκουν σε ανθρώπους με διαφορετικούς τρόπους καθώς και να εκφράζουν διαφορετικές επιθυμίες. Στην Παλαιστίνη δεν έχουν καταγραφεί ομοφοβικές επιθέσεις εναντίον κουήρ διαδηλωτών, διότι δεν έχει υπάρξει ακόμη μια τέτοια δημόσια διαδήλωση. Τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα μοιράζονται τη ρεαλιστική πεποίθηση ότι τέτοιου είδους αυτοδικίες και επιθέσεις θα έβγαιναν στην επιφάνεια, σε περίπτωση που τολμούσαν να προβούν στην οργάνωση μιας τέτοιας παρέλασης. Αν και δεν υφίσταται κάποια συντονισμένη, ευρεία εκστρατεία μεταξύ των Παλαιστινίων της Δυτικής Όχθης για τη στοχοποίηση της φυσικής παρουσίας κουήρ ατόμων κατά τρόπο συστηματικό, στην κοινότητα φτάνουν ειδήσεις για περιπτώσεις όπου οικογένειες επιτέθηκαν στα ίδια τους τα τέκνα ή όπου μέλη των σωμάτων ασφαλείας της Παλαιστινιακής Αρχής χρησιμοποίησαν την κατηγορία της ομοφυλοφιλίας εναντίον ενός Παλαιστίνιου γκέι πολίτη. Δεν αποτελεί συχνό φαινόμενο το να βγαίνουν Παλαιστίνιοι στα Κατεχόμενα και να αμφισβητούν, δημόσια και ορατά, τα έμφυλα κανονιστικά πρότυπα. Όμως όταν συμβαίνει, συχνά επισύρει λεκτική παρενόχληση ή ακόμη και σωματικές επιθέσεις. Ένας Παλαιστίνιος γκέι, που εγκατέλειψε τη Δυτική Όχθη και κατόπιν σύναψε γάμο με τον Καναδό σύντροφό του στην Οτάβα, μου εκμυστηρεύτηκε με παράπονο ότι τους ήταν αδιανόητο να πραγματοποιήσουν τη γαμήλια τελετή στη Δυτική Όχθη και ότι το αναμενόμενο θα ήταν να τους σκότωναν και να παρέδιδαν στις φλόγες ολόκληρη την τελετή, αν ποτέ τολμούσαν να κάνουν κάτι τέτοιο οι ίδιοι. Η κατάσταση στη Λωρίδα της Γάζας περιγράφεται ολοένα και περισσότερο ως «κόλαση» για τα κουήρ άτομα, με συγκλονιστικές αναφορές σε περιστατικά παρενοχλήσεων και βασανισμών (Lemant, 2019). Τα μέλη της Χαμάς απειλούν οποιοδήποτε άτομο τολμήσει να γνωστοποιήσει την κουήρ ταυτότητά του και τα ΛΟΑΤΚ άτομα αντιμετωπίζουν στενή παρακολούθηση από ισλαμιστικές ομάδες.

Μέσα από την ανοικτή υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους και μέσα από τη διεκδίκηση της ασφάλειάς τους, τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα αμφισβητούν ριζικά τη γλωσσική θεμελίωση της ίδιας τους της κοινωνίας που βασίζεται στον αυστηρό δυισμό αρσενικών και θηλυκών γενών, λέξεων και εννοιών της αραβικής γλώσσας. Ο παλαιστινιακός κλήρος, τόσο οι Χριστιανοί όσο και οι Μουσουλμάνοι, καταδικάζουν απερίφραστα την ομοφυλοφιλία. Ο παλαιστινιακός εθνικισμός έχει επιβάλει μια πραγμοποιημένη και άτεγκτη συσχέτιση του φύλου με τη σεξουαλικότητα και τα πρότυπα συμμετοχής στον αγώνα της εθνικής απελευθέρωσης. Οι Παλαιστίνιοι, σε μεγάλο βαθμό, εξακολουθούν να βλέπουν την ομοφυλοφιλία ως ένα Δυτικό φαινόμενο που συνοδεύει τη Δυτική κυριαρχία και εισάγεται μέσω του πολιτισμικού ιμπεριαλισμού, ως μια ξενόφερτη διάβρωση της ηθικής με συνωμοσιολογικές αποχρώσεις.

Ο δημόσιος διάλογος στην Παλαιστίνη όσον αφορά γενικά τη σεξουαλικότητα, πόσο μάλλον την ομοφυλοφιλία, είναι περιορισμένος, κάτι που οφείλεται επίσης, τουλάχιστον εν μέρει, στο γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Παλαιστινίων δεν ανοίγει αυτά τα θέματα-ταμπού. Η αμφισβήτηση των ηγεμονικών κανονιστικών προτύπων για το φύλο και τη σεξουαλικότητα δεν είναι άμοιρη επιπτώσεων, και οι κουήρ ακτιβιστές επιδεικνύουν αξιομνημόνευτο θάρρος και μόνο με το να διεκδικούν ορατότητα και να τοποθετούνται ανοικτά πάνω σε αυτά τα θέματα. Αν και ο ακτιβισμός των κουήρ ατόμων συμβάλλει στον δημόσιο διάλογο πάνω στο φύλο και τη σεξουαλική πολυφωνία, —για παράδειγμα, μέσω πρωτοβουλιών για την εμπλοκή της νέας γενιάς με εκπαιδευτικούς θεσμούς του Ισραήλ και της Δυτικής Όχθης—η ανταπόκριση της παλαιστινιακής κοινωνίας έχει υπάρξει αργή, βαθμιαία, περιορισμένη, στρατηγική και επιλεκτική. Οι κουήρ ακτιβίστριες επιλέγουν μια πιο εδαφικοποιημένη προσέγγιση σε άλλα κουήρ άτομα και πιθανούς συμμάχους: καλλιεργούν στρατηγικές συμμαχίες με συγκεκριμένες ομάδες απεύθυνσης, των οποίων η στάση απέναντι στην ομοφυλοφιλία αντανακλά μια προθυμία για πιο ουσιαστική εμπλοκή με τα ΛΟΑΤΚ ζητήματα.

Σε γενικές γραμμές, η παλαιστινιακή κοινωνία στο σύνολό της δεν αναγνωρίζει την ύπαρξη ομοφυλόφιλων στους κόλπους της, εκτός και αν πρόκειται να αποδώσει σε κουήρ και τρανς άτομα τον επιπόλαιο χαρακτηρισμό ότι πρόκειται για ανθρώπους ανήθικους και ψυχικά πάσχοντες. Ως αποτέλεσμα αυτού, η ύπαρξη των παλαιστινιακών κουήρ κοινοτήτων δεν επισύρει αυτόματα την καταστολή από την πλευρά της πατριαρχικής εξουσίας. Οι στιγμές όπου ένας παλαιστινιακός μηχανισμός εξουσίας στοχοποιεί ανοικτά και συστηματικά τα κουήρ άτομα παραμένουν στιγμές εξαίρεσης, όπως είναι εξίσου σπάνιο και για τους κουήρ αγωνιστές να αμφισβητήσουν με τρόπο κραυγαλέο την ομοφοβία στον δημόσιο χώρο. Ένα τέτοιο παράδειγμα υπήρξε τον Ιούνιο του 2015, όταν δεκαπέντε παλαιστινιακές οργανώσεις —μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονταν το Aswat και η Al-Qaws— συνυπέγραψαν και κυκλοφόρησαν μια κοινή δήλωση που καταδίκαζε ένα άρθρο του Καμάλ Χαντίμπ [Kamal Khatib], αναπληρωτή επικεφαλής του Ισλαμιστικού Κινήματος για τους Παλαιστίνιους στο Ισραήλ. Οι υπογράφοντες επισήμαναν την κρίσιμη διάκριση μεταξύ «της διαφοράς απόψεων» και του «λόγου μίσους και υποκίνησης» (Al-Qaws, 2015). Ο Χαντίμπ είχε χρησιμοποιήσει βαθιά τραυματική και ομοφοβική γλώσσα προκειμένου να χαρακτηρίσει τα ΛΟΑΤΚ άτομα αποτρόπαια και να δηλώσει ότι του προκαλούν «αηδία». Ο ίδιος έγραψε: «είναι αξιοσημείωτο ότι αμφιλεγόμενες τοπικές οργανώσεις, φυλλάδες και γραφιάδες με δική τους ατζέντα υποστηρίζουν αυτήν τη διαστροφή. Σε όλους αυτούς δεν λέω “ζωή σε λόγου σας και καλούς απογόνους” αλλά εύχομαι “καρκίνο να πάθετε! Πανούκλα και AIDS! Ανώμαλοι!”» (Miller, 2015). Η κοινή δήλωση καταδίκης του Χαντίμπ αντανακλούσε μια αναδυόμενη ευαισθητοποίηση της παλαιστινιακής κοινωνίας εντός του Ισραήλ πάνω στο ζήτημα της ομοφυλοφιλίας. To Balad, το δημοκρατικό εθνικιστικό κόμμα των Αράβων στο Ισραήλ, εξέδωσε και αυτό μια δήλωση με την οποία εξίσωνε την αντίθεση στην ομοφοβία με την αντίθεση στο «αποικιοκρατικό ισραηλινό καθεστώς» (Miller, 2015). Είναι δύσκολο να βρεθούν στατιστικά στοιχεία για τη στάση των παλαιστινιακής-καταγωγής-πολιτών του Ισραήλ σχετικά με την ομοφοβία, ωστόσο δεν θα αποτελούσε έκπληξη αν τα ποσοστά αποδοχής σε αυτόν τον πληθυσμό αποδεικνύονταν υψηλότερα από ό,τι στον πληθυσμό των Κατεχόμενων.

Μια από τις πιο αυστηρές κριτικές που απευθύνουν λοιποί Παλαιστίνιοι στα κουήρ άτομα είναι η αντίληψη ότι το κουήρ, με οποιαδήποτε μορφή και αν εκδηλώνεται, ως επιθυμία, ως πρακτική ή ως ταυτότητα, όχι μόνο αποτελεί μια ξενόφερτη έννοια για το αραβικό και μουσουλμανικό πλαίσιο, αλλά και ένα όχημα για την αποικιοποίηση, την κυριάρχηση καθώς και για την πολιτική και ηθική διαφθορά της παλαιστινιακής κοινωνίας. Για παράδειγμα, τον Ιούνιο του 2016, ένα ειδησεογραφικό πρακτορείο που είχε την έδρα του στη Γάζα δημοσίευσε στη σελίδα του στο Facebook φωτογραφίες από την πορεία του Pride στο Τελ Αβίβ, συνοδευόμενες από ομοφοβικό σχολιασμό στα αραβικά. Η λεζάντα περιέγραφε

μια πορεία με εκατοντάδες χιλιάδες ανώμαλους στον οικισμό «Τελ Αβίβ» με τη συμμετοχή μελών του σιωνιστικού κοινοβουλίου καθώς και προσωπικοτήτων από τον χώρο της πολιτικής και των ενόπλων δυνάμεων. Η δραστηριότητα αυτή συμβαίνει κάθε χρόνο σε μια περιοχή με ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά ομοφυλοφιλίας στον κόσμο (Top Gaza News Agency, 2016).

Ο μέσος Παλαιστίνιος που διάβασε αυτήν την ανάρτηση αισθάνθηκε την απώλεια για την ισραηλινή κατάληψη αυτών των εδαφών της ιστορικής Παλαιστίνης, αισθάνθηκε απογοήτευση για το γεγονός ότι τους απαγορεύεται η πρόσβαση σε αυτό το κομμάτι της πατρογονικής γης, αλλά αισθάνθηκε και αποτροπιασμό για το γεγονός ότι ομοφυλόφιλοι παρελαύναν με άνεση, ποδοπατώντας αυτήν τη γη, ως μέρος του αποικιοκρατικού σχεδίου. Η αντίληψη ότι μεταξύ των Ισραηλινών υπάρχουν περισσότεροι ομοφυλόφιλοι από ό,τι σε άλλες κοινωνίες, εξυπηρετεί για να αποδείξει την ηθική κατωτερότητα των Ισραηλινών και την απονομιμοποίηση της παρουσίας τους στους Αγίους Τόπους. Κατά συνέπεια, οι Παλαιστίνιοι κουήρ καλούνται να βρουν τρόπους να καταστείλουν και να αποκρύψουν τη δηλητηριώδη πραγματικότητα της ομοφυλοφιλίας τους, προκειμένου να μην τους ανακαλύψουν και να μην τους συσχετίσουν με αυτούς τους «κατώτερους» Ισραηλινούς.

Αυτή η σύνδεση της ομοφυλοφιλίας με την ηθική κατάπτωση της παλαιστινιακής κοινωνίας και την υπονόμευση της αντίστασης στην ισραηλινή κυριαρχία ήρθε στην επιφάνεια και το 2007. Ήταν το έτος που η Χαμάς απέσπασε τον έλεγχο της Γάζας από την κοσμική, παλαιστινιακή Φατάχ. Πρότερα από την ανάληψη της εξουσίας, οι ηγέτες της Χαμάς προέβησαν σε ομοφοβικές δηλώσεις, όπως ο Μαχμούντ Τζαχάρ [Mahmoud Zahar] που χαρακτήρισε τους ομοφυλόφιλους ως «μια μειονότητα ψυχικά και σωματικά αρρωστημένων ανώμαλων». Όταν η Χαμάς διαδέχθηκε τη Φατάχ στη Γάζα, κατηγόρησαν τη Φατάχ για «διαφθορά, συνεργασία με το Ισραήλ και παντελή έλλειψη ήθους, που περιλαμβάνει και ομοφυλοφιλικές σχέσεις μεταξύ των αξιωματούχων της» (Kirchick, 2007). Η Χαμάς θεώρησε ότι οι ομοφυλοφιλικές πράξεις μεταξύ μελών της αντίπαλης πολιτικής παράταξης αποδείκνυαν την ηθική και πολιτική κατωτερότητα της Φατάχ, και δικαιολογούσαν την αναγκαιότητα για τη Χαμάς να εξαγνίσει τη διακυβέρνηση και την κοινωνία της Γάζας. Η ομοφυλοφιλία μεταξύ μελών της Φατάχ ενίσχυσε ακόμη περισσότερο τον τρόπο με τον οποίο απεικόνιζε η Χαμάς τη Φατάχ ως «τίποτε περισσότερο από μια σπείρα κλεπτοκρατών και ναρκισσιστών, που δεν διστάζουν να θυσιάσουν το μέλλον του παλαιστινιακού λαού για τον δικό τους πλουτισμό. Η ομοφυλοφιλία δεν είναι παρά μία ακόμη ένδειξη της διαφθοράς τους» (Kirchick, 2007).

Τον Μάρτιο του 2016, οι New York Times δημοσίευσαν μια είδηση με τίτλο Διοικητής της Χαμάς, κατηγορούμενος για κλοπή και ομοφυλοφιλικό σεξ, θανατώνεται από τους δικούς του. Ο τριαντατετράχρονος Μαχμούτ Ίστιγουι [Mahmoud Ishtiwi], διοικητής της στρατιωτικής πτέρυγας της Χαμάς, εκτελέστηκε από την ίδια του την οργάνωση. Το άρθρο ανέφερε:

Ο κλοιός έσφιξε παγιδεύοντας τους στρατιώτες του κ. Ίστιγουι. Οι αξιωματούχοι της Qassam εντόπισαν έναν άντρα που ισχυρίστηκε ότι διατηρούσε σεξουαλικές επαφές με τον κ. Ίστιγουι και προσκόμισε ημερομηνίες και τοποθεσίες. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα χρήματα που έλειπαν είχαν χρησιμοποιηθεί είτε για σεξ επί πληρωμή είτε για να κρατήσουν κλειστά τα στόματα. Οι αξιωματούχοι σχημάτισαν την υπόθεση ότι αν οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες γνώριζαν ότι ο κ. Ίστιγουι ήταν ομοφυλόφιλος ενδέχεται να τον είχαν μετατρέψει σε πληροφοριοδότη τους, με αντάλλαγμα την υπόσχεση ότι θα κρατούσαν μυστική τη σεξουαλική του ταυτότητα που, εφόσον αποκαλύπτονταν, θα μπορούσε να τον καταστήσει παρία στην ίδια του την κοινωνία (Hadid & Al Waheidi, 2016).

Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διερεύνησε την εξωδικαστική εκτέλεση διαπιστώνοντας ότι ο Ίστιγουι βρισκόταν υπό κράτηση για έναν χρόνο σε διαφορετικές τοποθεσίες και είχε υποστεί βασανιστήρια από τις ταξιαρχίες της Qassam. Αυτά συμπεριλάμβαναν «ξυλοδαρμούς και κρέμασμα από την οροφή. Είπε ότι ο διοικητής του τον είχε χτυπήσει περίπου πεντακόσιες φορές με μια μάνικα, διατάζοντάς τον να ομολογήσει» (Human Rights Watch, 2016). Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατέγραψε επίσης ότι «κατά την εξέταση του πτώματος, [οι συγγενείς του] διαπίστωσαν ότι στα χέρια και τα πόδια του ήταν χαραγμένη η αραβική λέξη مظلوم [“αδικημένος”], που κατά πάσα πιθανότητα είχε χαράξει [ο Ίστιγουι] κατάσαρκα με αιχμηρό αντικείμενο» (Human Rights Watch, 2016). Η Χαμάς κατηγόρησε τον Ίστιγουι για «ηθικές παραβιάσεις» με βάση τους ισχυρισμούς για ομοφυλοφιλικές σεξουαλικές επαφές. Αυτή η αρχική κατηγορία συνοδεύτηκε με τις κατηγορίες για δοσιλογισμό και για οικονομική υπεξαίρεση. Έχοντας απαλλαγεί από τις δύο τελευταίες κατηγορίες, οδηγήθηκε τελικά στην εκτέλεση με βάση την πρώτη κατηγορία. Η υπόθεση αυτή καταδεικνύει τη συσχέτιση της ομοφυλοφιλίας για την παλαιστινιακή κοινωνία με την ηθική εξαχρείωση, την πολιτική διαφθορά και την παράβαση των εθνικών, κοινωνικών και θρησκευτικών κανόνων.

Ομοφοβική λογική και γλώσσα μπορούν να υιοθετήσουν και τα μέλη της Φατάχ. Για παράδειγμα, οι «εξέχοντες ακτιβιστές της Φατάχ» στη Χεβρώνα Αμπού Σνέινεχ [Abu Sneineh] και Άζμι Σιούχι [Azmi Shiukhi] έδωσαν συνέντευξη στην οποία κατήγγειλαν ένα Pride που επρόκειτο να διοργανωθεί στην Ιερουσαλήμ. Δήλωσαν θορυβημένοι για την προϊούσα «βεβήλωση της Ιερουσαλήμ» καθώς και ότι αποτελούσε ένα «ηθικό μακελειό» για την Ιερουσαλήμ (Zino, 2006). Έτσι, η παρουσία και μόνο ενός κουήρ σώματος, που επιβεβαιώνει δημόσια την ύπαρξή του ως τέτοιο, γίνεται αντιληπτή από πολλούς Παλαιστίνιους ως επίθεση στην πατρίδα τους. Οι ακτιβιστές της Φατάχ πρόσθεσαν:

Η κατοχή θίγει το τέμενος Αλ-Άκσα και προσβάλλει και εμάς αλλά παρέχει προστασία στους ξένους αναρχικούς ώστε να διαδηλώσουν στους δρόμους της πόλης. Πρόκειται για ένα καρκίνωμα που έχει ως στόχο να καταστρέψει το ισλαμικό έθνος μέσα από την ταπείνωση της Ιερουσαλήμ, με το να επιδεικνύει τις διαστροφές των γκέι και των λεσβιών. Ο κόσμος οφείλει να ενωθεί ενάντια σε αυτό το απαίσιο, πρωτοφανές έγκλημα (Zino, 2006).

Για τα πιο συντηρητικά τμήματα της παλαιστινιακής κοινωνίας, η ανακάλυψη ότι υπάρχουν ομοφυλόφιλα άτομα στους κόλπους της είναι βαθιά ανησυχητική, καθώς αποκαλύπτει τη διάβρωση ενός αρρενωπού, ηθικού έθνους που είναι το μόνο ικανό να επικρατήσει στον αγώνα ενάντια στο Ισραήλ. Κατά τη διάρκεια πολιτικών αντιπαραθέσεων, η ανοικτή παρουσία ομοφυλόφιλων στην αντίπαλη πλευρά —είτε πρόκειται για το Ισραήλ είτε για κάποια αντίπαλη παλαιστινιακή ομάδα— δύναται να χρησιμοποιηθεί από παλαιστινιακούς φορείς ως εργαλείο για την απονομιμοποίηση της στα μάτια του παλαιστινιακού κοινού. Το γεγονός ότι το Ισραήλ επιστρατεύει σώματα Παλαιστινίων ομοφυλόφιλων για ισραηλινά κρατικά σχέδια θέτει τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα σε μια ακόμη πιο επισφαλή θέση.

Έχουν υπάρξει αναφορές ότι και η Παλαιστινιακή Αρχή της Δυτικής Όχθης, στην οποία κυριαρχεί η Φατάχ, χρησιμοποιεί, σε πιο περιορισμένο βαθμό, ορισμένες μεθόδους επιτήρησης των Παλαιστινίων κουήρ που προσομοιάζουν με αυτές που επιστρατεύουν οι ισραηλινές υπηρεσίες ασφαλείας. Για παράδειγμα, ο δημοσιογράφος του Vice Νάιτζελ Οκόνορ [Nigel O’Connor] παραθέτει την ιστορία του «Σαΐφ», ενός Παλαιστινίου γκέι, όπως την αφηγήθηκε ο ίδιος:

Ο Σαΐφ διερωτάται τι θα μπορούσε να συμβεί, αν γινόταν γνωστή η ομοφυλοφιλία του. Ως γκέι άντρας στη Δυτική Όχθη, μια τέτοια πληροφορία θα μπορούσε να οδηγήσει στη δολοφονία του. Ενώ η σεξουαλικότητά του παραμένει κρυφή στον στενό οικογενειακό του κύκλο, ο Σαΐφ δήλωσε ότι η Παλαιστινιακή Αρχή είναι ενήμερη και διατηρεί φακέλους για αυτόν και για άλλους ομοφυλόφιλους, τους οποίους χρησιμοποιεί για να τους εκβιάζει ώστε να συνεργαστούν ως κατάσκοποι και πληροφοριοδότες (O’Connor, 2013).

Οι Παλαιστίνιοι κουήρ ακτιβιστές έχουν αναδείξει το ζήτημα των εκβιασμών που δέχονται από τις ισραηλινές δυνάμεις κατοχής, χωρίς να έχουν μιλήσει στον ίδιο βαθμό για τους εκβιασμούς της Παλαιστινιακής Αρχής.

Υπάρχουν Παλαιστίνια κουήρ άτομα που είναι πεπεισμένα ότι δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική κοινωνική αλλαγή και προστασία των Παλαιστινίων ΛΟΑΤΚ, αν ο αγώνας κατά της ομοφοβίας δεν διεξαχθεί στη δημόσια σφαίρα ανοικτά και σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα. Τα άτομα αυτά αποτελούν τη μειοψηφία. Ο παλαιστινιακός κουήρ ακτιβισμός αυτορυθμίζεται διαρκώς ώστε να μην ξεπερνά ένα κρίσιμο κατώφλι, πέρα από το οποίο η πιθανολογούμενη ανάδυση κάποιας εκστρατείας εναντίον των ομοφυλόφιλων θα έθετε σε κίνδυνο τη σωματική ακεραιότητα των ακτιβιστών και των υπολοίπων. Και είναι η Λωρίδα της Γάζας ο τόπος όπου μπορούν να λάβουν χώρα τέτοιες εκστρατείες, είτε σε παροντικό χρόνο είτε σε έναν άμεσο μελλοντικό ορίζοντα, καθώς οι αρχές της Χαμάς αστυνομεύουν μόνιμα τι είναι ηθικό και τι ανήθικο. Η αστυνόμευση περιλαμβάνει την καταπολέμηση αυτού που αποκαλούν «αρρενοποίηση των γυναικών και εκθήλυνση των αντρών», που τα αντιλαμβάνονται ως σημάδια από τον Θεό, σύμφωνα με την άποψή τους για την ισλαμική παράδοση, ότι πλησιάζει το Τέλος των Ημερών και η Ημέρα της Κρίσης. Για πολλούς Παλαιστίνιους που βλέπουν τα πράγματα μέσα από το πρίσμα της ισλαμικής θεολογίας, οι γκέι και οι λεσβίες, τα άτομα που επιδίδονται στο crossdressing και αυτά που υιοθετούν μη παραδοσιακούς έμφυλους ρόλους επισπεύδουν κυριολεκτικά τη συντέλεια του κόσμου. Αυτήν την πεποίθηση μου την επαναλάμβαναν πολλές φορές κατά τη διάρκεια της επιτόπιας έρευνάς μου.

Η Χαμάς υποδεικνύει τις πορείες του Pride στο Ισραήλ ως ενδείξεις που επιβεβαιώνουν την ξενικότητα των Ισραηλινών και απονομιμοποιούν την παρουσία τους στη γη της ιστορικής Παλαιστίνης. Με αυτό ως δεδομένο, όσοι Παλαιστίνιοι επιδεικνύουν ανοικτά την κουήρ ταυτότητά τους στην παλαιστινιακή κοινωνία και όσες διεκδικούν δημόσια τον τερματισμό της ομοφοβίας είναι πολύ εύκολο να συσχετιστούν με μια αποικιοκρατική υποκειμενικότητα. Οι Παλαιστίνιοι κουήρ ακτιβιστές δέχονται ακατάπαυστες πιέσεις προκειμένου να αποστασιοποιηθούν από τους ομόλογους κουήρ του Ισραήλ, υπό την απειλή ότι αλλιώς θα διαρρηχθούν οι δεσμοί τους με τον παλαιστινιακό κοινωνικό ιστό. Μπροστά σε αυτήν την κατασκευή του Άλλου [othering] που επιφυλάσσει η παλαιστινιακή κοινωνία στους ομοφυλόφιλους και στα άτομα που δεν συμμορφώνονται με το φύλο που τους έχει αποδοθεί, και λαμβάνοντάς υπόψη τους πολύ πραγματικούς κινδύνους που ενέχει το να προτάσσουν τα σώματα και τις φωνές τους για την υπόθεση της κουήρ απελευθέρωσης, δεν είναι απορίας άξιο ότι Παλαιστίνιοι κουήρ ακτιβιστές βρίσκουν βολικό το να θωρακίζονται πίσω από επιχειρήματα ότι «το coming out και οι πορείες υπερηφάνειας είναι πράγματα Δυτικά». Υπάρχουν σημαντικοί λόγοι που αξιώνουν τη διάκριση ανάμεσα στο πολιτικό πρόγραμμα για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚ ατόμων σε ένα Δυτικό πλαίσιο, από αυτό που αντιστοιχεί στο παλαιστινιακό συγκείμενο. Ωστόσο, η έντονη καταστολή εκδηλώσεων έμφυλης και σεξουαλικής ανυποταξίας προς τους κανόνες της παλαιστινιακής κοινωνίας περιορίζει δραματικά τη δυνατότητα των Παλαιστινίων κουήρ για αυτοπραγμάτωση. Υπάρχουν Παλαιστίνιες κουήρ που επιθυμούν να σπάσουν τον δυισμό Δύσης-Ανατολής και να δημιουργήσουν περισσότερους χώρους όπου τα κουήρ άτομα θα μπορούν να ζήσουν τις ζωές τους, με τρόπο που να τιμά τόσο τη στράτευσή τους στην υπόθεση της εθνικής απελευθέρωσης όσο και τη λαχτάρα τους να καλλιεργήσουν διαπροσωπικές σχέσεις και δίκτυα. Με τις κυρίαρχες κοινωνικές δυνάμεις να εμφανίζουν την παλαιστινιακότητα και το κουήρ ως αμοιβαία αποκλειόμενα, οι Παλαιστίνιοι κουήρ ακτιβιστές δέχονται όντως πίεση ώστε να καταστήσουν την κουήρ ύπαρξή τους δευτερεύουσα ως προς την παλαιστινιακότητά τους, προκειμένου να τους δοθεί έστω η δυνατότητα να αισθανθούν ασφάλεια, νομιμοποίηση και αποδοχή από την ίδια τους την κοινωνία. Μόνο κατ’ ιδίαν και μόνο μπροστά σε πολύ έμπιστους συντρόφους έχουν τη δυνατότητα οι Παλαιστίνιες να εκφράσουν την κουήρ επιθυμία τους, χωρίς τη βαριά σκιά της πανταχού παρούσας ομοφοβίας. Ακόμη και εκεί, η εσωτερικευμένη ομοφοβία είναι συχνά λανθάνουσα.

Υπάρχουν κουήρ αγωνιστές και σύμμαχοι που επιλέγουν να αμφισβητήσουν την εγκυρότητα του όρου ομοφοβία στο παλαιστινιακό συγκείμενο. Η γεωγράφος Γουαλά Αλκαϊσίγια [Walaa Alqaisiya] αξιοποιεί την εμπειρία της ως ερευνήτριας και ως ακτιβίστριας-μέλους της Al-Qaws, προκειμένου να αμφισβητήσει την εφαρμοσιμότητα του όρου ομοφοβία στην Παλαιστίνη, κάτι που πράττει κατ’ επανάληψη σε δημοσίευσή της (Alqaisiya, 2018). Με βρίσκουν σύμφωνο αρκετές πτυχές αυτής της ανάλυσης, ιδίως όσον αφορά την αναγκαιότητα συνδυασμού της έννοιας του κουήρ με αυτήν της εναντίωσης στην αποικιοκρατία. Δεν μπορώ, ωστόσο, παρά να διερωτηθώ γιατί όλες οι αναφορές της Αλκαϊσίγια σχετικά με την ομοφοβία φαίνεται να αποσκοπούν στην υπονόμευση της εγκυρότητάς της ως αναλυτικής κατηγορίας σε σχέση με την Παλαιστίνη. Η ανησυχία μου έγκειται στο ότι μια τέτοια προσέγγιση θα μπορούσε να συμβάλει στην άρνηση να εκλάβουμε το κοινωνικό γεγονός της ομοφοβίας ως υπαρκτό σύστημα καταπίεσης. Όσο σημαντικές και αν είναι οι παρεμβάσεις που αναδεικνύουν τα όρια του όρου ομοφοβία (όπως ορισμένες από αυτές που εμφανίζονται στη δημοσίευση της Αλκαϊσίγια), δεν μπορούμε να διαγράψουμε εντελώς τις πραγματικές, βιωμένες εμπειρίες ομοφοβίας τις οποίες καλούνται να διαπραγματευτούν σε τακτική βάση οι Παλαιστίνιοι κουήρ. Δεν υπάρχει έννοια που να είναι αποκαθαρμένη από επιστημικές προσμίξεις.

Επιπλέον, η Αλκαϊσίγια αιτιολογεί την επιλογή της να μην κατονομάσει την ομοφοβία στην Παλαιστίνη με το επιχείρημα που αντλεί από ορισμένους Παλαιστίνιους κουήρ ακτιβιστές ότι «ζουν σε μια κοινωνία που δεν συζητά δημόσια τη σεξουαλικότητα» (Alqaisiya, 2018, σελ. 34). Αν και στην ιδιωτική σφαίρα εκτυλίσσονται σημαντικές συζητήσεις για τη σεξουαλικότητα, είναι αλήθεια ότι από την παλαιστινιακή κοινωνία απουσιάζει ένα ισχυρό πλαίσιο δημόσιου λόγου πάνω στη σεξουαλικότητα. Πάντως είναι πολλά τα κουήρ άτομα που δεν θεωρούν ότι αυτό θα πρέπει να διαιωνιστεί και δεν πιστεύουν ότι θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε την κουλτούρα με στατικούς όρους. Το ΛΟΑΤΚ κίνημα στην Παλαιστίνη μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία ενός πιο θετικού πλαισίου λόγου για το σεξ, εφόσον το θέμα προσεγγιστεί με ευαισθησία. Αυτό μπορεί να αποτελέσει μια απάντηση στην υπάρχουσα δημόσια συζήτηση για τη σεξουαλικότητα εντός των παλαιστινιακών κοινοτήτων που εμπεριέχει τα ηγεμονικά κανονιστικά πρότυπα για το φύλο και τη σεξουαλικότητα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είναι ομοφοβικά. Οι Παλαιστίνιοι κουήρ, στη συντριπτική τους πλειοψηφία δεν επιθυμούν να αναχθεί ο κουήρ αγώνας τους σε σεξουαλικές πράξεις, όπως ακριβώς και οι ταυτότητες και οι εμπειρίες των ετεροφυλόφιλων δεν θα πρέπει να ανάγονται απλά στο σεξ. Το τι κάνουν —ή δεν κάνουν— τα κουήρ άτομα στην κρεβατοκάμαρά τους είναι δική τους υπόθεση. Αυτό που αποζητούν είναι η δυνατότητα να λαμβάνουν αποφάσεις για το αν θα συζητήσουν δημόσια τις ζωές, τον πόνο, την αγάπη, τις οικογένειες και τις σχέσεις τους, χωρίς τον κίνδυνο κοινωνικού εξοστρακισμού και χωρίς τον φόβο για την ίδια τους την ευημερία. Οι ετεροφυλόφιλοι Παλαιστίνιοι έχουν την ευκαιρία να το κάνουν αυτό, τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική σφαίρα, διότι μπορούν και συμμορφώνονται γενικά με τα συντηρητικά πρότυπα για το φύλο και με την ετεροκανονικότητα. Για πολλά κουήρ άτομα αυτό δεν υπάρχει καν ως επιλογή. Για την ύπαρξη αυτών των δύο μέτρων και δύο σταθμών υπαίτια είναι σε μεγάλο βαθμό η ομοφοβία.

Το ΛΟΑΤΚ κίνημα στην Παλαιστίνη

Χάρη στο παλαιστινιακό κουήρ κίνημα υπάρχουν ακτιβιστές βάσης που έχουν ανοίξει τον δρόμο για την ανάδυση ενός παλαιστινιακού πλαισίου λόγου ενάντια στην ομοφοβία. Το έτος 2002 υπήρξε ορόσημο για την ανάπτυξη του κουήρ κινήματος σε Ισραήλ–Παλαιστίνη, με την ίδρυση του Aswat (Παλαιστίνιες γκέι γυναίκες). Αυτοπαρουσιάζονται ως «μια ομάδα από λεσβίες, αμφί, τρανς, διαφυλικά άτομα, άτομα που αμφισβητούν το φύλο που τους έχει αποδοθεί και Παλαιστίνιες κουήρ γυναίκες» και προωθούν

ασφαλείς, υποστηρικτικούς και ενδυναμωτικούς χώρους για να εκφράσουμε και να οργανώσουμε τους προσωπικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς μας αγώνες, ως αυτοχθονική εθνική μειονότητα που ζει εντός του Ισραήλ, ως γυναίκες εντός μιας πατριαρχικής κοινωνίας και ως ΛΟΑΤΚΙ γυναίκες εντός μιας ευρύτερης ετεροκανονικής κουλτούρας (Shafie & Chávez, 2019).

Πολιτογραφημένο στο Ισραήλ και με έδρα τη Χάιφα, το Aswat εστιάζει στην κουήρ εμπειρία του συγκεκριμένου πληθυσμού Παλαιστινίων κουήρ και η έμφαση που δίνει στις εμπειρίες γυναικών ενισχύει τη φεμινιστική του προσέγγιση στη σεξουαλικότητα. Όλα αυτά τα χρόνια έχουν προσεγγίσει εκατοντάδες κουήρ γυναίκες σε Ισραήλ–Παλαιστίνη. Έχω δει πώς οι χώροι συνάντησής τους, με την υποστήριξη της φεμινιστικής οργάνωσης Kayan, λειτουργούν ως καταφύγια για πολλές Παλαιστίνιες λεσβίες. Το Aswat εξακολουθεί να είναι ενεργό μέχρι και σήμερα, με εκδόσεις, εργαστήρια και εμπλοκή σε επίπεδο κοινότητας για την υποστήριξη κουήρ γυναικών, για τη διαμόρφωση ενός πεδίου λόγου γύρω από το φύλο και τη σεξουαλικότητα στην παλαιστινιακή κοινωνία, και για τη συνεισφορά στον ευρύτερο παλαιστινιακό αγώνα για δικαιώματα και ελευθερία.

Το 2007 ιδρύθηκε η Al-Qaws (για την έμφυλη και σεξουαλική ποικιλομορφία στην παλαιστινιακή κοινωνία). Η Al-Qaws διατηρεί γραφεία στην Ιερουσαλήμ. Η οργάνωση συνεργάζεται με Παλαιστίνιους κουήρ ακτιβιστές σε ολόκληρο το Ισραήλ και στη Δυτική Όχθη. Η Al-Qaws συμπεριλαμβάνει άντρες και γυναίκες, και έναν ολοένα αυξανόμενο αριθμό από τρανς άτομα καθώς και από άτομα που δεν συμμορφώνονται με το φύλο που τους έχει αποδοθεί. Τόσο η Al-Qaws όσο και το Aswat έχουν διοικητικά συμβούλια, διατηρούν λίγα έμμισθα στελέχη και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την ξένη βοήθεια για τα προγράμματά τους. Αμφότερες οι οργανώσεις έχουν Παλαιστίνιες γυναίκες, πολίτες του Ισραήλ ως τις πιο προβεβλημένες παγκοσμίως φιγούρες στην ηγεσία τους: τη Χαντίρ Σάφι για το Aswat και τη Χανίν Μαΐκι [Haneen Maikey] για την Al-Qaws.

Η Μαΐκι είχε προηγουμένως υπάρξει μέλος της οργάνωσης Ιερουσαλήμ – Ανοικτό Σπίτι [Jerusalem Open House], μιας ισραηλινής ΛΟΑΤΚ οργάνωσης, ως υπεύθυνη για την υποστήριξη των Παλαιστινίων κουήρ. Μετά από μια σειρά από διαφωνίες με το Ανοικτό Σπίτι σχετικά με τον καλύτερο τρόπο υποστήριξης των Παλαιστινίων εντός αλλά και εκτός Ιερουσαλήμ, η Μαΐκι ξεκίνησε συνομιλίες με άλλα Παλαιστίνια κουήρ άτομα, προκειμένου να ιδρύσουν τη δική τους οργάνωση, την Al-Qaws. Η Al-Qaws συμμερίζεται την αποστολή του Aswat για τη δημιουργία ενός εναλλακτικού πλαισίου λόγου εντός της παλαιστινιακής κοινωνίας πάνω σε ζητήματα φύλου και σεξουαλικότητας και παράλληλα διευκολύνει τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα ώστε να γίνουν μέρος του ευρύτερου κινήματος αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη. Η Al-Qaws είναι γνωστή για την τηλεφωνική γραμμή βοήθειας που διατηρεί σε συνεργασία με το Aswat, η οποία παρέχει υποστήριξη σε όσα Παλαιστίνια άτομα απευθύνονται σε αυτήν με ερωτήματα και ανησυχίες γύρω από τη σεξουαλικότητά τους. Η Al-Qaws διοργανώνει επίσης μηνιαία κουήρ πάρτι μεταξύ Παλαιστινίων στο Τελ Αβίβ (αυτά χρησιμεύουν παράλληλα και ως ευκαιρίες για συλλογή χρημάτων για την οργάνωση). Συμμετέχουν στην ευρύτερη κοινωνία των πολιτών και προσπαθούν να έρθουν σε επαφή με δυνητικούς εταίρους από παλαιστινιακά ιδρύματα, ενώ παράλληλα αναλαμβάνουν τη συνέχιση εργαστηρίων ενδυνάμωσης για Παλαιστίνιες κουήρ, που λαμβάνουν χώρα στη Δυτική Όχθη. Το έργο της Al-Qaws, το οποίο συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, περιλαμβάνει επιπλέον δημιουργικά εγχειρήματα, όπως η παραγωγή μουσικής στα αραβικά από νεαρά άτομα, που επιβεβαιώνουν και προωθούν την έμφυλη και σεξουαλική πολυφωνία και μπορούν, κατ’ αυτόν τον τρόπο, να αγγίξουν την παλαιστινιακή νεολαία.

Κατά τη διάρκεια της έρευνας πεδίου μου, συμμετείχα σε μια σειρά ΛΟΑΤΚ εργαστηρίων αλλά πέρασα και σημαντικό χρόνο στο σπίτι φυγής που διατηρεί η Al-Qaws για Παλαιστίνιες κουήρ ακτιβίστριες στη Δυτική Όχθη. Είναι ένας τόπος όπου μπορούν να συγκεντρώνονται, να συνεργάζονται και να στηρίζονται μεταξύ τους. Η ακριβής τοποθεσία του σπιτιού δεν ήταν γνωστή σε άτομα εκτός της παλαιστινιακής κουήρ κοινότητας. Αυστηρά πρωτόκολλα εχεμύθειας διασφάλιζαν ότι ο τόπος παρέμενε προστατευμένος. Έκτοτε, η Al-Qaws το έκλεισε. Παρ’ όλο που τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα συναντιούνται σε διάφορους χώρους της Δυτικής Όχθης και της Λωρίδας της Γάζας, οι προκλήσεις για την εξασφάλιση ενός ασφαλούς χώρου, αφιερωμένου στους Παλαιστίνιους κουήρ ακτιβιστές, παραμένουν τεράστιες.

Είναι σχεδόν αδύνατο να προσεγγίσει κανείς τον κουήρ πληθυσμό της Γάζας, εξαιτίας του αποκλεισμού που έχουν επιβάλλει στη Γάζα το Ισραήλ και η Αίγυπτος, αλλά και λόγω του ελέγχου που ασκεί στην περιοχή η Χαμάς. Συχνά, ωστόσο, ο πληθυσμός αυτός παρακολουθεί τον παλαιστινιακό κουήρ ακτιβισμό μέσω διαδικτύου. Οι οργανώσεις Aswat και Al-Qaws είναι γνωστές σε πολλούς Παλαιστίνιους κουήρ στο Ισραήλ και στη Δυτική Όχθη. Μολονότι τα περισσότερα άτομα στη Γάζα δεν δραστηριοποιούνται σε αυτές τις οργανώσεις, ενημερώνονται, ωστόσο, για τις δραστηριότητες τους, διαβάζουν τα δελτία τύπου, ακολουθούν τους λογαριασμούς τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, παρακολουθούν την κάλυψή τους από τον διεθνή Τύπο και βλέπουν με χαρά το γεγονός ότι υπάρχουν τέτοιες οντότητες για να εκπροσωπούν τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα. Αυτό είναι κάτι που γνωρίζουμε από το παράδειγμα κουήρ ατόμων που κρατούσαν κρυφή την ταυτότητά τους και, αφού την εκμυστηρεύτηκαν σε άλλους, έσπευσαν να μοιραστούν μαζί τους την τόνωση που βίωσαν στο ηθικό τους, όταν ανακάλυψαν την παρουσία παλαιστινιακών κουήρ ομάδων στο διαδίκτυο. Την ίδια στιγμή, άλλα κουήρ άτομα αισθάνονται ότι αυτοί οι ακτιβιστές δεν δικαιούνται να μιλούν εκ μέρους τους. Οι Παλαιστίνιοι κουήρ ακτιβιστές δεν ισχυρίζονται ότι μιλούν εξ ονόματος όλων των Παλαιστινίων κουήρ. Υπάρχουν, εντούτοις, φορές που τοπικοί και διεθνείς φορείς απευθύνονται στην ηγεσία αυτών των ομάδων για κάποια δήλωση, με πρόσθεση να καταγράψουν μια υποτιθέμενη αυθεντική Παλαιστίνια κουήρ φωνή. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τέτοια φωνή δεν μπορεί να υπάρξει.

Σε ένα πλαίσιο όπως αυτό της κατεχόμενης Παλαιστίνης, όπου υπάρχουν τόσα πολλά επίπεδα πολιτικής και ψυχολογικής βίας, η επιτήρηση είναι και αυτή αναγκαστικά πολυεπίπεδη. Οι πολιτικές απόκρυψης και αποκάλυψης μπορούν να γίνουν βαθιά επώδυνες. Ένας Παλαιστίνιος γκέι, που αδυνατεί να διατηρήσει στύση κατόπιν της πίεσης που δέχτηκε ώστε να νυμφευτεί μια γυναίκα, υποφέρει από μια ιδιαίτερη μορφή οδύνης —άγχος ότι η στυτική δυσλειτουργία συνδέεται με την ομοφυλοφιλία του— και παράλληλα από την ντροπή και τον εξευτελισμό ότι δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στις υπερβολικές προσδοκίες περί ανδρισμού που συντηρεί η ανδροκρατούμενη κοινωνία του. Συγχρόνως, τόσο η ευρύτερη κοινωνία όσο και οι πολιτικοποιημένοι και ακαδημαϊκοί κύκλοι αμελούν πολύ συχνά να συζητήσουν τη θυματοποίηση που υφίστανται οι γυναίκες, όταν παγιδεύονται σε τέτοιες καταστάσεις. Οι σεξουαλικές επιδόσεις των Παλαιστινίων αντρών και η γονιμότητα των συζύγων τους είναι συχνά μηχανισμοί όχι μόνο διαγενεακής μεταβίβασης αλλά και εθνικής αντίστασης ενάντια στην εθνοκάθαρση⁴ . Επιπλέον, τα ΛΟΑΤΚ άτομα βιώνουν το άγχος ότι δεν μπορούν να συναντήσουν αυτοπροσώπως άλλα άτομα για συντροφικότητα, σεξ, αγάπη και φιλία και, ως εκ τούτου, εξαρτώνται από εικονικούς χώρους τους οποίους διατηρούν κουήρ ιστοσελίδες. Υπάρχει ένας μόνιμος φόβος ότι η οικογένεια θα ανακαλύψει το ιστορικό περιήγησης ή ότι κάποιος υπάλληλος των υπηρεσιών ασφαλείας παρακολουθεί τις διαδικτυακές συμπεριφορές και είναι σε θέση να αποκαλύψει δηλητηριώδη γνώση και να οδηγήσει σε ολέθρια αποτελέσματα.

Είναι αξιέπαινη η προσπάθεια του ακτιβισμού των Παλαιστινίων κουήρ να αμβλύνει τις αρνητικές συνέπειες που ενέχει η δημόσια ανάληψη μιας κουήρ ταυτότητας και να αντιστρέψει τις συνδηλώσεις του κουήρ από δηλητηριώδεις σε αγαπητικές. Κάτι τέτοιο ισχυροποιεί τον παγκόσμιο ακτιβισμό αλληλεγγύης προς τους Παλαιστίνιους κουήρ και αναδεικνύει την πολυτιμότητα της οργάνωσης και της οικοδόμησης κοινότητας σε τοπικά πλαίσια, που επιχειρούν επί καθημερινής βάσης ανώνυμα κουήρ άτομα σε Ισραήλ–Παλαιστίνη. Η έμφαση στην καθημερινότητα συνεπάγεται την έμφαση στο σώμα, και η οντολογία των παλαιστινιακών κουήρ σωμάτων καταδεικνύει ότι η ομοφοβία και ο ιμπεριαλισμός είναι αδιαχώριστα, καθώς εγγράφονται συγχρόνως στα ίδια ενσώματα υποκείμενα.

Τα οργανωμένα άτομα καλούνται επίσης να απαντήσουν σε έναν προβληματισμό που προέρχεται από άλλους Παλαιστίνιους κουήρ ακτιβιστές, αλλά και από Παλαιστίνια ΛΟΑΤΚ άτομα εν γένει, καθώς και από απλούς Παλαιστίνιους και από τη διεθνή κοινότητα: η κουήρ απελευθέρωση δεν αποτελεί προτεραιότητα για την Παλαιστίνη στην παρούσα στιγμή. Αυτή η κριτική υποστηρίζει ότι, τη στιγμή που οι Παλαιστίνιοι αντιμετωπίζουν την απειλή του εκτοπισμού, της αποστέρησης και του αποκλεισμού από τις ισραηλινές στρατιωτικές δυνάμεις κατοχής, είναι πραγματική πολυτέλεια να ανησυχούμε για το αν θα πρέπει να επιτρέπεται σε δύο άντρες ή σε δύο γυναίκες να χαριεντίζονται στο κρεβάτι. Μια τέτοια απλουστευτική λογική ανάγει τις κουήρ ταυτότητες και εμπειρίες σε συγκεκριμένες και στενές σεξουαλικές πράξεις και αγνοεί επιδεικτικά τον πολύμορφο τρόπο με τον οποίο τα ΛΟΑΤΚ άτομα νοηματοδοτούν τον εαυτό, τον αγώνα και την αλληλεγγύη. Η μη συμπερίληψη της ομοφοβίας σε μια διαθεματική συνάρθρωση όλων των μορφών καταπίεσης, εναντίον των οποίων στρέφεται το αίτημα της συνολικής απελευθέρωσης, οδηγεί στην αναβίωση της ομοφοβίας. Όταν μια νεαρή Παλαιστίνια λεσβία εξαναγκάζεται από την οικογένειά της να παντρευτεί έναν άντρα, κατά πάσα πιθανότητα ατενίζει μια ζωή μόνιμου συζυγικού βιασμού. Είναι πολύ πιθανό, σε περίπτωση που η γυναίκα αυτή αναζητήσει στήριξη πριν ή μετά την πραγματοποίηση του γάμου, να θέσει η ίδια ως προτεραιότητα τη διαφυγή της από την Παλαιστίνη, και όχι την αντίσταση στην ισραηλινή κατοχή. Οι κουήρ ακτιβιστές επιθυμούν να εξασφαλίσουν σε ένα τέτοιο άτομο τους απαραίτητους πόρους, τις επιλογές και τη συναισθηματική υποστήριξη, ώστε να μπορέσει να διαχειριστεί πολύ πραγματικές ανάγκες επιβίωσης. Την επιθυμία αυτή δεν δικαιούμαστε να την απορρίψουμε ως πολυτέλεια που θα πρέπει να μπει σε δεύτερη μοίρα, στο όνομα του αγώνα ενάντια στον σιωνισμό.

Τα Παλαιστίνια ΛΟΑΤΚ άτομα αναγνωρίζουν ότι ο τερματισμός της ισραηλινής καταπίεσης πιθανόν θα διευκόλυνε την ενδυνάμωση και την απελευθέρωση των κουήρ και τρανς ατόμων (με την προϋπόθεση, βέβαια, ότι το διάδοχο σύστημα διακυβέρνησης των Παλαιστινίων θα επιτρέπει ατομικές και πολιτικές ελευθερίες). Δεν μπορούμε να απαιτούμε από τους Παλαιστίνιους κουήρ να παραιτηθούν από τον αγώνα ενάντια στην ετεροπατριαρχία στην Παλαιστίνη, ακόμη και αν κάποια κουήρ άτομα ενδεχομένως συναινούν σε αυτό. Και το ίδιο ισχύει για τις φεμινίστριες και τους φεμινιστές που υπάρχουν ανάμεσά τους. Για την πλειοψηφία των Παλαιστινίων κουήρ ατόμων, ο αγώνας ενάντια στην ετεροπατριαρχία δεν είναι ούτε λιγότερο ούτε περισσότερο κεντρικός από τον αγώνα για την εθνική αυτοδιάθεση των Παλαιστινίων. Αν και οι Παλαιστίνιες φεμινίστριες εξακολουθούν να έχουν πολύ δρόμο μπροστά τους, το προηγούμενο που έχουν θέσει για την Παλαιστίνη εξακολουθεί να λειτουργεί ως πηγή έμπνευσης: εδώ και δεκαετίες, πολλές Παλαιστίνιες φεμινίστριες έχουν εκφράσει με σαφήνεια την αντίθεσή τους στην αντίληψη ότι θα πρέπει να αναβληθούν οι συζητήσεις και η δράση για τη διεκδίκηση της έμφυλης δικαιοσύνης, μέχρι να απελευθερωθεί η Παλαιστίνη.

Στην καρδιά του έργου της Al-Qaws και του Aswat βρίσκεται η αποφασιστική επιλογή ότι οι ίδιες οι Παλαιστίνιες κουήρ θα πρέπει να πάρουν στα χέρια τους την εκπαίδευση των κουήρ ατόμων. Αυτή η ικανότητα αυτοκαθορισμού του κουήρ πολιτικού προγράμματος επιτυγχάνεται όταν επαγγελματικές ομάδες προάσπισης των ελευθεριών των κουήρ ατόμων επιμορφώνουν και υποστηρίζουν Παλαιστίνιες θεραπεύτριες, ώστε να στέκονται αλληλέγγυες στη ΛΟΑΤΚ κοινότητα, ή όταν ενισχύονται ομάδες στη Χάιφα, στο Τελ Αβίβ και στη Ραμάλα που ενδυναμώνουν την παλαιστινιακή νεολαία παρέχοντας δικούς τους χώρους με εκπαιδευμένους συντονιστές. Η Al-Qaws εδραίωσε την παρουσία της σε Ισραήλ–Παλαιστίνη όταν, σε μια προσπάθεια επιμόρφωσης της κοινωνίας πάνω στα ΛΟΑΤΚ ζητήματα, Παλαιστίνιοι κουήρ ακτιβιστές παρήγαγαν μια σειρά από επαγγελματικά, μικρού μήκους βιντεάκια που κυκλοφόρησαν στο διαδίκτυο και μιλούσαν για τις ομοφοβικές εμπειρίες κουήρ ατόμων⁵ . Η διαμόρφωση ενός κουήρ πολιτικού προγράμματος επιτυγχάνεται και όταν μια εθελόντρια ξοδεύει ώρες από τον χρόνο της, επιστρατεύοντας νεοαποκτηθέντα εννοιολογικά εργαλεία, για να ανταποκριθεί στον ολοένα και αυξανόμενο αριθμό Παλαιστινίων που αυτοπροσδιορίζονται ως τρανς και καλούν στην τηλεφωνική γραμμή για κουήρ άτομα αναζητώντας βοήθεια. Η Al-Qaws φέρει σε πέρας την αποστολή της δίνοντας τη δυνατότητα σε οργανωτές της κοινότητας να αναπτύξουν περαιτέρω προγράμματα για ΛΟΑΤΚ άτομα από διάφορες περιοχές της ιστορικής Παλαιστίνης. Ταυτόχρονα, η Al-Qaws διατηρεί τακτικές ομάδες υποστήριξης Παλαιστινίων ΛΟΑΤΚ και οργανώνει το Hawamesh, ένα μηνιαίο φόρουμ δημόσιας συζήτησης στη Χάιφα, για την εξοικείωση του κοινού με ζητήματα έμφυλης και σεξουαλικής ποικιλομορφίας.

Οι Παλαιστίνιοι κουήρ ακτιβιστές έχουν δημοσιεύσει δεκάδες άρθρα στα αραβικά και στα αγγλικά σε φόρουμ όπως το www.qadita.net (ένας ιστότοπος ευρείας αναγνωσιμότητας πάνω σε ζητήματα λογοτεχνίας και πολιτικής με επίκεντρο την αραβική κοινωνία, που πλέον είναι ανενεργός, αλλά ολόκληρο το αρχείο του παραμένει προσβάσιμο διαδικτυακά) και το Jadal (η επιθεώρηση του Αραβικού Κέντρου Εφαρμοσμένης Κοινωνικής Έρευνας Mada al-Carmel)⁶ . Η Al-Qaws συμβάλλει στην ανάπτυξη πόρων που να ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες εμπειρίες των Παλαιστινίων κουήρ και στο τοπικό τους πλαίσιο. Για παράδειγμα, τον Αύγουστο του 2011, αναρτήθηκε στο www.qadita.net ένα άρθρο στα αραβικά, γραμμένο από Παλαιστίνιους κουήρ ακτιβιστές, με τίτλο Το κίνημα για τη σεξουαλικότητα στην Παλαιστίνη: από την ταυτότητα στις κουήρ πολιτικές (Quadita, 2011). Ομοίως, το εικοστό τέταρτο τεύχος του Jadal περιλαμβάνει πέντε άρθρα στα αγγλικά για το φύλο και τη σεξουαλικότητα στην Παλαιστίνη. Ορισμένα άτομα, που ανήκουν είτε στην Αριστερά είτε στη Δεξιά, προσπάθησαν να υπονομεύσουν αυτές τις δράσεις, τονίζοντας το γεγονός ότι είναι καταλυτική σε αυτές η συνεισφορά Παλαιστινίων κουήρ που είναι πολίτες του Ισραήλ. Ωστόσο, οι κουήρ ακτιβιστές απορρίπτουν τέτοιου είδους προσπάθειες να τους αποκόψουν από τον παλαιστινιακό κοινωνικό ιστό των Κατεχόμενων, ιδίως επειδή το ισραηλινό κράτος ήδη επιχειρεί την ίδια ακριβώς κίνηση αποκοπής. Άλλα άτομα ασκούν κριτική στους Παλαιστίνιους κουήρ αγωνιστές επειδή επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν την αγγλική γλώσσα (πέραν της αραβικής), παρ’ όλο που, στην πραγματικότητα, οι ακτιβιστές αυτοί χρησιμοποιούν κυρίως τα αραβικά. Την ίδια στιγμή, οι εν λόγω ακτιβιστές έχουν συνείδηση της ανάγκης να προσεγγίσουν ευρύτερα ακροατήρια μέσω της αγγλικής γλώσσας, καθώς αναγνωρίζουν τη σπουδαιότητα της διεθνούς αλληλεγγύης σε έναν διασυνδεδεμένο κόσμο, πόσο μάλλον όταν αυτή προέρχεται από Παλαιστίνιους κουήρ της διασποράς.

Οι Παλαιστίνιες κουήρ ακτιβίστριες έχουν ενταχθεί στο γενικότερο παλαιστινιακό κίνημα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ακόμη και όταν δεν άφορα απαραίτητα ΛΟΑΤΚ ζητήματα. Αυτό το γεγονός έχει βοηθήσει τους Παλαιστίνιους να αρχίσουν να βλέπουν τα ΛΟΑΤΚ άτομα όχι ως συνεργάτες του Ισραήλ, όχι ως άτομα που εισάγουν ήθη ξενόφερτα τα οποία αντίκεινται στις αραβικές και μουσουλμανικές αξίες, αλλά, αντιθέτως, ως αναπόσπαστο κομμάτι του κινήματος για την εθνική απελευθέρωση. Το παλαιστινιακό κουήρ κίνημα δεν θα πρέπει να ορίζεται αποκλειστικά από την εναντίωσή του στον σιωνισμό —πράγμα που κάνουν πολλοί ετεροφυλόφιλοι Παλαιστίνιοι αγωνιστές. Θα πρέπει να υπάρξει διευρυμένος χώρος ώστε να μπορούν τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα να αντισταθούν στους καταπιεστικούς εσωτερικούς κοινωνικούς κανόνες που φιλοδοξούν να υπαγορεύουν την έκφραση του φύλου και της σεξουαλικότητας. Τα θεμέλια της μελλοντικής έμφυλης και σεξουαλικής πολυφωνίας της παλαιστινιακής κοινωνίας οικοδομούνται εκεί όπου τα καθημερινά Παλαιστίνια κουήρ άτομα (ιδιαίτερα όσα δεν είναι ενταγμένα σε υπάρχουσες οργανώσεις) επιδεικνύουν δημόσια την ανυποταξία τους στα κοινωνικά ταμπού. Μόνο μέσα από τη σύνδεση των εθνικών και έμφυλων αγώνων μπορεί να αναδυθεί μια ευρύτερη σύλληψη της χειραφέτησης.

Ρήξεις με την επιβεβλημένη πατριαρχία και την ετεροκανονικότητα, με τον αυστηρό δυισμό του φύλου και με τον γάμο, όπως αυτά είναι εδραιωμένα στην παλαιστινιακή κοινωνία, δεν συμβαίνουν με μεγάλη συχνότητα στη δημόσια σφαίρα. Αυτές οι ρήξεις, ωστόσο, γίνονται ολοένα και περισσότερο αποδεκτές στην ιδιωτική σφαίρα και εκκολάπτονται και στη δημόσια σφαίρα. Το κουήρ κίνημα της Παλαιστίνης δεν οφείλει μονο να συνεχίσει το έργο του για την κουήρ απελευθέρωση, αλλά και να διευρύνει τους χώρους όπου μπορούν να συναντηθούν οι πολιτικές της σεξουαλικότητας με τις εθνικές πολιτικές. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα όπου Παλαιστίνιοι κουήρ αγωνιστές διεκδικούν την ύπαρξή τους και οριοθετούν τους αγώνες τους εντός της παλαιστινιακής κοινωνίας, και το παγκόσμιο κουήρ κίνημα αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη οφείλει να αφουγκραστεί με μεγαλύτερη προσήλωση αυτές τις φωνές.

Όταν μέλη της Al-Qaws έκαναν γκράφιτι στη Δυτική Όχθη με δύο άντρες να φιλιούνται σε ένα σημείο και δύο γυναίκες σε ένα άλλο, ενώ από κάτω έγραψαν: «πέρασαν αδερφές από δω», απευθύνονταν στα κουήρ άτομα της Δυτικής Όχθης, προσπαθώντας να τους δείξουν ότι δεν είναι μόνα τους. Συγχρόνως, απαντούσαν στους ετεροφυλόφιλους Παλαιστίνιους που αξίωναν από τα κουήρ άτομα να παραμένουν εντελώς αόρατα. Τον Μάιο του 2013, «εκατοντάδες άτομα έδωσαν το παρόν στην παρουσίαση ενός δίσκου με τη συμμετοχή τοπικών Παλαιστινίων μουσικών» (Alsaafin, 2013) στη Χάιφα, στο πλαίσιο ενός δρώμενου που είχε οργανώσει η Al-Qaws. Το δρώμενο ήταν μέρος του προγράμματος Singing Sexuality, στο οποίο καλλιτέχνες δημιουργούσαν «φωτογραφίες, βίντεο, μουσική και γραπτές μαρτυρίες και πληροφορίες» (Kestler-D’Amours, 2013) στην αραβική γλώσσα, που αμφισβητούσαν τα κανονιστικά πρότυπα του φύλου και της σεξουαλικότητας που κυριαρχούν στην παλαιστινιακή κοινωνία⁷ . Η Χανίν Μαΐκι της Al-Qaws νοηματοδότησε το Singing Sexuality ως «κομμάτι του ευρύτερου παλαιστινιακού αγώνα ενάντια στην ισραηλινή κατοχή, στην αποικιοκρατία και στις διακρίσεις που διεξάγεται τόσο εντός του σημερινού Ισραήλ όσο και στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη και στη Λωρίδα της Γάζας» (Kestler-D’Amours, 2013). Πρόσθεσε:

Μέρος του πώς βλέπω και κατανοώ την αντίσταση είναι ότι, όταν αποαποικιοποιήσουμε την Παλαιστίνη, θα έχω μια κοινωνία στην οποία θα μπορώ να βασιστώ, μια κοινωνία που θα είναι έτοιμη [να ανταποκριθεί] σε διαφορετικές κοινωνικές και πολιτικές διαδικασίες, που θα μπορεί να σεβαστεί τον Άλλον [και] που θα αντιμετωπίζει με ανοικτότητα τις διαφορετικές συμπεριφορές και σεξουαλικότητες (Kestler-D’Amours, 2013).

Η Σάφα Ταμίς [Safa Tamish], διευθύντρια του Muntada, του Αραβικού Φόρουμ για τη Σεξουαλικότητα, την Εκπαίδευση και την Υγεία στην Παλαιστίνη, σχολίασε διευκρινίζοντας ότι «ενώ γενικότερα η σεξουαλικότητα και ειδικότερα τα δικαιώματα των ΛΟΑΤ ατόμων δεν συζητιούνται ανοικτά, η παλαιστινιακή κοινωνία γνωρίζει τα τελευταία χρόνια μια αυξημένη προθυμία να συζητήσει αυτά τα ζητήματα» (Kestler-D’Amours, 2013). Η Ταμίς συμπληρώνει:

Πιστεύω πως έχει υπάρξει μια μετατόπιση στην αντίληψη του κόσμου. Δεν λέω ότι η παλαιστινιακή κοινωνία είναι υπέρ των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων. Αυτό δεν μπορώ να το πω, όμως μπορώ να πω ότι γίνεται ολοένα και πιο ανεκτική. Το γεγονός είναι ότι γνωρίζουμε πολλές, πολλές οικογένειες που έχουν αποδεχτεί τα παιδιά τους. […] Βλέπω πως έχει υπάρξει μια πραγματική μεταμόρφωση μέσα στην παλαιστινιακή κοινωνία τα τελευταία τέσσερα ή πέντε χρόνια (Kestler-D’Amours, 2013).

Οι εκτιμήσεις της Ταμίς αποκαλύπτουν τάσεις που τις παρακολουθούμε να αναδύονται εντός της νεολαίας των αστικών κέντρων, κυρίως μεταξύ κοινωνικοοικονομικά πιο προνομιούχων Παλαιστινίων.

Τον Δεκέμβριο του 2015, το Aswat διοργάνωσε το πρώτο του φεστιβάλ παλαιστινιακών κουήρ ταινιών. Κατά τη διάρκεια της τριήμερης διοργάνωσης «μια χούφτα καφετέριες και χώροι τέχνης της Χάιφα άνοιξαν έναν διάλογο για την αλληλοεπικάλυψη της κατοχής και της σεξουαλικότητας, και για τα όρια της ατομικής ταυτότητας εντός ενός πλαισίου αβέβαιης διεθνούς ύπαρξης» (Kamin, 2015). Η Χανάν Ουακίμ [Hanan Wakeem], διευθύντρια εκπαίδευσης του Aswat, δήλωσε ότι το φεστιβάλ ήταν μια απάντηση στο γεγονός ότι «οι περισσότερες ταινίες που μιλούν για Παλαιστίνιους γκέι είναι φτιαγμένες μέσα από μια ισραηλινή ή Δυτική ματιά και δεν αντιπροσωπεύουν την πραγματική φωνή των Παλαιστινίων» (Kamin, 2015). Πρόθεση του Aswat ήταν να επανοικειοποιηθεί παλαιστινιακές φωνές που αντιμετωπίζουν κριτική και οικειοποίηση από κάθε κατεύθυνση.

Ένα ακόμη παράδειγμα αντίστασης στα κανονιστικά πρότυπα του φύλου και της σεξουαλικότητας της παλαιστινιακής κοινωνίας μας προσφέρει το άρθρο του Αμπντουλά Χασάν Ερικάτ [Abdullah Hassan Erikat], που ήταν ακόμη μαθητής λυκείου στη Δυτική Όχθη όταν κυκλοφόρησε το άρθρο του, τον Σεπτέμβριο του 2016, στο ευρείας κυκλοφορίας παλαιστινιακό περιοδικό This Week in Palestine. To άρθρο του Ερικάτ με τίτλο Coming Out as Grey ανταπαντούσε με τόλμη και γενναιότητα στον «κατάλογο των προσβολών» που είχε υποστεί στα αραβικά από τους Παλαιστίνιους συμπατριώτες του, επειδή δεν είχε συμμορφωθεί με την «ιδανική αρρενωπότητα» (Erikat, 2015). Αυτός ο μακρύς κατάλογος περιλάμβανε τους χαρακτηρισμούς «Fafi, Tant = αδερφή, Luti = πούστης, Nua’om, banoteh = κουνιστός, γυναικωτός» (Erikat, 2015). Ο Ερικάτ γράφει:

Η φωνή μου, η γλώσσα του σώματος, η θηλυπρέπειά μου (nuomeh) και η επιλογή των ρούχων μου δεν ανταποκρίνονταν στο αντρικό πρότυπο που οφείλει να υιοθετεί ενστικτωδώς κάθε άνθρωπος που γεννιέται με πέος, χωρίς να διεκδικεί οποιαδήποτε διαφορετικότητα που να μην εναρμονίζεται με το πρότυπο αυτό (Erikat, 2015).

Ο Ερικάτ υπερασπίζεται παράλληλα «τις γυναίκες και τα ΛΟΑΤ άτομα» και επιτίθεται στο «τερατώδες παράδειγμα αρρενωπότητας» που προωθεί η παλαιστινιακή κοινωνία (Erikat, 2015). Το κείμενο του Ερικάτ, τα συναισθήματα και ο αγώνας που καταγράφει συνιστούν ακόμη μια μορφή κουήρ αντίστασης στην Παλαιστίνη.

Αρκετούς μήνες αργότερα, ο Ερικάτ θα δημοσιεύσει και ένα δεύτερο άρθρο, στο οποίο, αυτήν τη φορά, θα καταγράψει την εμπειρία να του λένε, ως μαθητή στην πρώτη γυμνασίου: «έτσι μοιάζει το μέλλον σου». Τα λόγια αυτά είχαν ειπωθεί από έναν φίλο του, ο οποίος, εκστομίζοντας αυτήν τη φράση, υποδείκνυε έναν διαβόητο στη γενέτειρα του Ερικάτ άνδρα που επιδιδόταν σε crossdressing. Με αφορμή αυτό το συμβάν, ο Ερικάτ θα συνεχίσει να αναρωτιέται μέσα στα χρόνια γιατί, το γεγονός ότι δεν συμμορφώθηκε με την παλαιστινιακή αρρενωπότητα, να τον στιγματίσει τόσο πρώιμα και τόσο αρνητικά μέσα στην ίδια του την κοινωνία, μια κοινωνία που, όπως γράφει, «λατρεύει τον δυισμό του φύλου» (Erikat, 2016). Θα προσθέσει:

Η Παλαιστίνη χρειάζεται να σταματήσει να επικαλείται διαρκώς την ιστορικότητα του αγώνα της με την ισραηλινή κατοχή, στον οποίο εξακολουθούν να είναι βυθισμένοι οι άνθρωποι και ο οποίος τους συνδέει απευθείας με την αρρενωπότητα, σφίγγοντας έτσι το σχοινί. Η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης και η συνεχιζόμενη κατοχή είναι μια τραγική πραγματικότητα, όμως οι άνθρωποι την επικαλούνται ως δικαιολογία για να μην επιτρέψουν την ανάδειξη άλλων κοινωνικών ζητημάτων, μιας και δεν επιθυμούν να διασπάσουν την προσοχή τους (Erikat, 2016).

Ο Ερικάτ εξακολουθεί να μιλά ανοικτά και με παρρησία πάνω σε αυτά τα κουήρ ζητήματα και πάνω στη δική του εμπειρία. Έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης, ιδίως για πολλούς άλλους νεαρούς κουήρ Παλαιστίνιους στη Δυτική Όχθη.

Παλαιστινιακές κουήρ επιστημολογίες

Ως γηγενής ανθρωπολόγος, ελαχιστοποιώ τη χρήση του χαρακτηρισμού «πληροφοριοδότης» προκειμένου να περιγράψω τους συνομιλητές μου. Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται από υπηρεσίες πληροφοριών και ασφαλείας καθώς και από άλλες πηγές υπό την αυτοκρατορία της κριτικής⁸ . Παράλληλα, έχω επίγνωση των πολιτικών και ηθικών συνεπαγωγών που φέρει η τυχόν επιλογή να προσδιορίσω τους Παλαιστίνιους κουήρ ως «υποκείμενα» της ανάλυσής μου, ιδίως αν λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι ήδη βιώνουν καθεστώτα επιτήρησης και «υπόκεινται» εξονυχιστικού ελέγχου. Επιπρόσθετα, έχω προστατέψει τις ταυτότητες όλων των ΛΟΑΤΚ ατόμων στην Παλαιστίνη που αναφέρονται σε αυτό το κείμενο (τουλάχιστον αυτών στα προσωπικά δεδομένα των οποίων δεν υπάρχει ήδη δημόσια πρόσβαση). Το παρόν βιβλίο δεν αποτελεί μόνο μια συνεισφορά στην παραγωγή γνώσης, αλλά και μια μορφή στρατευμένης επιστήμης, ώστε η έρευνά μου να φέρει στο φως παλαιστινιακές κουήρ επιστημολογίες (με την έμφαση στον πληθυντικό). Οραματίζομαι ότι τούτο το κείμενο θα χρησιμεύσει ως πόρος και ως πηγή ενδυνάμωσης για εκείνα τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα στα οποία βρίσκουν απήχηση οι ιδέες που κατατίθενται εδώ. Πολλά Παλαιστίνια κουήρ άτομα έχουν επενδύσει στην οικοδόμηση ενός πιο συμπεριληπτικού, δημοκρατικού και αποτελεσματικού κινήματος που να διατηρεί στενούς δεσμούς με άλλα τοπικά, περιφερειακά και παγκόσμια κουήρ κινήματα. Το παρόν βιβλίο σκιαγραφεί επίσης έναν οδικό χάρτη για το πώς θα μπορούσαμε δυνητικά να κινηθούμε προς την κατεύθυνση της πραγματοποίησης αυτού του στόχου.

Η ανάλυσή μου ενημερώνεται και εμπνέεται σε μεγάλο βαθμό από τις ενοράσεις που μοιράστηκαν μαζί μου κουήρ άτομα στην Παλαιστίνη. Αναμφισβήτητα, είναι απόλυτα ικανά να θεωρητικοποιούν την πραγματικότητα της κουήρ Παλαιστίνης (ανεξάρτητα από το αν επιλέγουν ή όχι να εμπλακούν με τον δημόσιο ακτιβισμό). Αν τους αφιερώσουμε τη δέουσα προσοχή, καθίσταται σαφές ότι οι ακτιβιστές που συντηρούν το παλαιστινιακό κουήρ κίνημα, μαζί με άλλα Παλαιστίνια κουήρ άτομα που προσπαθούν να ζήσουν την καθημερινή ζωή τους, εμπλέκονται ήδη σε μια αδιάσειστη επιστημολογική εργασία προκειμένου να νοηματοδοτήσουν τις εμπειρίες τους και να επικοινωνήσουν τις ενοράσεις τους, μεταξύ τους και με τον κόσμο. Για παράδειγμα, μια παλαιστινιακή κουήρ συλλογικότητα διατύπωσε με ιδιαίτερη οξύνοια μια σύλληψη των κουήρ πολιτικών που λαμβάνει υπόψη της άλλα συστήματα που παράγουν περιθωριοποίηση. Γράφουν:

Θα πρέπει, επίσης, να αμφισβητήσουμε τη λογική των «δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων», όπως τα εννοούμε και τα πράττουμε συνήθως —ως έναν μονοθεματικό άξονα πολιτικής που βασίζεται στη σεξουαλική ταυτότητα, αποκλείοντας λοιπές μορφές αδικίας που συναρθρώνονται και θεμελιώνονται στη φυλή, στην εθνότητα, στην τάξη, στο φύλο και σε άλλους ενδείκτες διαφοράς (Pinkwatching Israel, 2012).

Καθώς οι Παλαιστίνιοι κουήρ καλούνται να αντιπαλέψουν τον σιωνισμό παράλληλα με την ομοφοβία, πολλοί από αυτούς ατενίζουν τον κόσμο μέσα από έναν διαθεματικό φακό αντίστασης και στους δύο τομείς της εθνοετεροκανονικότητας.

Συνδέοντας τις παλαιστινιακές κουήρ πολιτικές με λογοθετικά πλαίσια ορατότητας, η Ράουντα Μόρκος [Rauda Morcos], πρώην πρόεδρος του Aswat, εξηγεί ότι «υπάρχουν διαφορετικά είδη ορατότητας» και ότι οι Δυτικές ορατότητες «δεν λειτουργούν για τους πάντες» (Ritchie, 2010, σελ. 569). Η Μόρκος δεν ενστερνίζεται «την άρνηση να βγούμε από την ντουλάπα αλλά τη συνολική απόρριψη της γλώσσας της ντουλάπας: να μην εξαρτηθούμε από την προβολή ορατών, καταληπτών υποκειμένων, αλλά να ανατρέψουμε εξαρχής την ανάγκη του κράτους να βλέπει» (Ritchie, 2010, σελ. 562). Η μορφή του παλαιστινιακού κουήρ ακτιβισμού που απηχεί η Μόρκος δεν είναι

η συλλογική έξοδος από την ντουλάπα και η είσοδος στον χώρο του έθνους, αλλά η δημιουργία ενός χώρου, έξω από το ρυθμιστικό βλέμμα του κράτους και πέρα από την εμβέλεια των σημείων ελέγχου, όπου τα σώματα, οι επιθυμίες και οι ταυτίσεις —είτε κουήρ είτε όχι— θα μπορούν να εξαπλωθούν σε όλη τη διαστροφική και ασυνάρτητη δόξα τους (Ritchie, 2010, σελ. 571).

Μια τέτοια προοπτική και προσέγγιση, που αμφισβητεί τις ηγεμονικές Δυτικές αντιλήψεις περί ορατότητας και τη σχέση τους με το κράτος, καταδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο η εξέταση των παλαιστινιακών κουήρ επιστημολογιών εμπλουτίζει συνολικά την κουήρ θεωρία.

Οι παλαιστινιακές κουήρ επιστημολογίες, ωστόσο, παραμένουν πολύπλοκες, καθώς διάφορα άτομα εννοιολογούν διαφορετικά την ορατότητα, τη σεξουαλικότητα και το κράτος, υιοθετώντας, ενδεχομένως, ορολογία Δυτικής προέλευσης —όπως το coming out και η ντουλάπα—και προσαρμόζοντας την στο παλαιστινιακό συγκείμενο, με τρόπο οργανικό, που να βρίσκει απήχηση και σε άλλα Παλαιστίνια κουήρ άτομα. Μέσα από την έρευνα και τον ακτιβισμό μου είδα πώς ορισμένα Παλαιστίνια κουήρ άτομα μεταχειρίζονται τον αραβικό όρο khazaneh (ντουλάπα) ως μεταφορά για τη συνθήκη του να ζουν χωρίς να αποκαλύπτουν τη σεξουαλικότητά τους, και για τις προκλήσεις του «coming out». Άλλα άτομα προτιμούν να σκέφτονται την αποκάλυψη της σεξουαλικότητάς τους με όρους «πρόσκλησης», όπου ΛΟΑΤΚ Παλαιστίνιοι αποκαλύπτουν πτυχές του εαυτού και της σεξουαλικότητάς τους κατά τρόπο μεθοδικό, υπομονετικό και ατομικό, και μόνο σε εκείνα τα άτομα με τα οποία έχουν εδραιώσει εμπιστοσύνη και αίσθημα ασφάλειας. Σε αυτό το πλαίσιο, Παλαιστίνια κουήρ άτομα έχουν επιστρατεύσει τον όρο «χορός» για να περιγράψουν το πώς είναι να περιδινίζεσαι σε έναν κόσμο στον οποίο τα όρια μεταξύ αποκάλυψης και αποσιώπησης, μεταξύ αναγνωσιμότητας και αποποίησης απαιτούν διαρκή επαγρύπνηση, αναπροσαρμογή και ευελιξία. Τα χωρικά και χρονικά όρια της έννοιας της ντουλάπας γίνονται πρόδηλα: πολλά άτομα δεν βιώνουν μια τελεολογική μετάβαση από μια γεωγραφική περιοχή στην άλλη και από μια χρονική περίοδο στην επόμενη. Οι χώροι επικαλύπτονται, οι χρόνοι συγχέονται και τα τραύματα πυροδοτούνται όταν πρέπει να κάνουν βήματα προς τα πίσω ή όταν παρατηρούν ένα προσφιλές τους κουήρ άτομο να υποφέρει. Τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα σπάνια αισθάνονται ότι έχουν βγει αληθινά και δια παντός από την ντουλάπα, και η ζωή μετατρέπεται σε μια διαδοχή από χορούς, ατομικούς ή κοινοτικούς, προκειμένου να επιβιώσουν, να ευημερήσουν, να γνωρίσουν την αγάπη και την αποδοχή.

Η Χαντίρ Σάφι έχει γράψει για τη δέσμευση του Aswat σε εκπαιδευτικά προγράμματα για Παλαιστίνιες κουήρ του Ισραήλ που αφορούν τη σεξουαλικότητα, καθώς και για το πώς αυτή η δέσμευση έχει παρεμποδιστεί από την ισραηλινή κυβέρνηση:

Στο πλαίσιο αυτής της εκστρατείας το [ισραηλινό] Υπουργείο Παιδείας έχει σαμποτάρει αποφασιστικά κάθε προσπάθεια του Aswat (Παλαιστίνιες γκέι γυναίκες) να προσφέρει σε επαγγελματίες και παρόχους υπηρεσιών μαθήματα κατάρτισης και εκπαιδευτικές ημερίδες πάνω στα δικαιώματα και τις πολιτικές της σεξουαλικότητας. Στην πραγματικότητα, τα τελευταία πέντε χρόνια το Υπουργείο είναι ταγμένο στην προσπάθεια να μας αποκλείει από κάθε έργο που αποσκοπεί στην προώθηση του σεβασμού στην πολυμορφία και της ανεκτικότητας στις κοινωνίες των Παλαιστινίων. Αντίθετα, η ισραηλινή κυβέρνηση και πολλές ξένες πρεσβείες στο Τελ Αβίβ —συμπεριλαμβανομένης της πρεσβείας των Ηνωμένων Πολιτειών— διαμοιράζουν κονδύλια σε ισραηλινές οργανώσεις για να δουλέψουν πάνω στις δικές μας παλαιστινιακές κοινότητες. Από τη μία πλευρά, η εβραϊκή {sic} και ξένη χρηματοδότηση κατοχυρώνουν το δικαίωμα στη σεξουαλικότητα ως «σιωνιστικό» ζήτημα, παρεμποδίζοντας έτσι ακόμη περισσότερο την προώθηση των σεξουαλικών ελευθεριών στην παλαιστινιακή κοινωνία. Από την άλλη, το να «εκπαιδεύουν» Ισραηλινοί τους Παλαιστίνιους σχετικά με τα δικαιώματα των γκέι, το μόνο που κάνει είναι να διασφαλίζει ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση θα παρέχεται με συγκατάβαση από μη-Παλαιστίνιους σε Παλαιστίνιους, αγνοώντας πολιτισμικές, γλωσσικές και άλλες ιδιαιτερότητες. Η προπαγάνδα […] θέλει τους Παλαιστίνιους να μην είναι αρκετά «πολιτισμένοι» ώστε να κατανοήσουν, πόσο μάλλον να σεβαστούν, τα δικαιώματα «των γκέι» {sic} ενώ την ίδια στιγμή τους στερεί την πρόσβαση σε ίσους πόρους και ευκαιρίες. Για τους «γκέι» Παλαιστίνιους {sic}, το «coming out» σε ένα τέτοιο περιβάλλον περιστέλλει τις σεξουαλικές τους ταυτότητες στον τρόπο με τον οποίο το εβραϊκό Ισραήλ κατανοεί τα ΛΟΑΤ άτομα ακόμη και εκεί όπου οι παράμετροι ενός τόσο στενού φάσματος δεν ανταποκρίνονται στα τοπικά τους πλαίσια […] [Υπάρχει μια επένδυση] στη διατήρηση οπισθοδρομικών, ρατσιστικών αναπαραστάσεων των Παλαιστινίων, προκειμένου να δικαιολογηθεί έτσι καλύτερα η καταπίεση και η άνιση αντιμετώπισή τους. Δημιουργείται έτσι ένας εσωτερικός φαύλος κύκλος που συμβολοποιεί τους Παλαιστίνιους «γκέι» {sic}, οι οποίοι εκλαμβάνονται ως όχι-αρκετά-Παλαιστίνιοι από τις ίδιες τους τις κοινότητες (Shafie, 2015)⁹ .

Η Σάφι απορρίπτει τη διχοτόμηση ανάμεσα στη Δύση και στον υπόλοιπο κόσμο, σύμφωνα με την οποία η Δύση, οι επιστημολογίες της και τα πολιτικά της σχέδια συλλαμβάνουν τη σεξουαλικότητα με έναν συγκεκριμένο τρόπο, ενώ κοινωνίες όπως αυτή της Παλαιστίνης παθολογικοποιούνται ως ομοφοβικές και ως χρήζουσες εξωτερικής παρέμβασης. Αντίθετα, αποτυπώνει μια συνείδηση, κοινή μεταξύ των μελών του Aswat, της ανάγκης των Παλαιστινίων για εννοιολογικά και πρακτικά εργαλεία και πόρους πάνω στο φύλο και στη σεξουαλικότητα, ενώ συγχρόνως αναγνωρίζει τις προκλήσεις που θέτουν οι παγκόσμιοι λόγοι στα Παλαιστίνια κουήρ άτομα. Η Σάφι αποδεικνύει ότι οι Παλαιστίνιοι διαθέτουν τα δικά τους επιστημολογικά εργαλεία που τους επιτρέπουν την εμπλοκή στα τοπικά τους πλαίσια και στο επίπεδο της καθημερινότητας.

Ταυτόχρονα, η άλλη μείζονα παλαιστινιακή κουήρ οργάνωση, η Al-Qaws, συνδέει και αυτή το παγκόσμιο με το τοπικό. Κάνουν έκκληση

για ένα είδος κουήρ αλληλεγγύης που να μην βασίζεται σε ρατσιστικές παραδοχές για τους «άλλους» που φαίνονται διαφορετικοί, μιλούν διαφορετικές γλώσσες ή κατοικούν σε διαφορετικά μέρη, αλλά στην προθυμία να ακούσουμε η μία την άλλη και να ορθωθούμε μαζί ενάντια στη βία και στην καταπίεση, ακόμη και όταν κάποιοι ανάμεσά μας προσπαθούν να τις δικαιολογήσουν στο όνομά μας. […] Πρόκειται για ένα κουήρ κίνημα που συντίθεται —όχι από «καταπιεσμένα» θύματα που ταυτίζονται αμοιβαία το ένα με τον πόνο του άλλου, αλλά—από θαρραλέες κουήρ ακτιβίστριες, στοχαστές, καλλιτέχνες, συγγραφείς και καθημερινούς ανθρώπους που ταυτίζονται με το κοινό όραμα ενός καλύτερου κόσμου για όλα μας (Maikey & Ritchie, 2009).

Μια τέτοια σκιαγράφηση της αλληλεγγύης συμβάλλει επίσης στη διατήρηση της οργάνωσης των Παλαιστινίων κουήρ. Ο στόχος της Al-Qaws για «την οικοδόμηση ισότιμης, πολύμορφης και ανοικτής παλαιστινιακής κοινωνίας […] που θα εσωτερικεύει τη μη-ιεραρχική πολυμορφία της σεξουαλικής και έμφυλης ταυτότητας» καταδεικνύει, επίσης, «ότι οι πολιτικές τους δεν συνιστούν απόσυρση από τη δημόσια σφαίρα» (Ritchie, 2010, σελ. 570).

Ο Γαΐθ Χιλάλ [Ghaith Hilal], ένας Παλαιστίνιος κουήρ ακτιβιστής από τη Δυτική Όχθη που διατελεί μέλος της ηγεσίας της Al-Qaws από το 2007, έχει συνδέσει την ορατότητα των Παλαιστινίων κουήρ με τον τρόπο που αυτή σχετίζεται με τη γλώσσα και τον πολιτικό αγώνα.

Η γλώσσα είναι μια στρατηγική, αλλά δεν επισκιάζει την ολότητα αυτού που είμαστε και αυτού που κάνουμε. Οι λέξεις που έχουν αποκτήσει παγκόσμια αναγνωρισιμότητα —ΛΟΑΤΚ— χρησιμοποιούνται με μεγάλη επιφύλαξη στα κινήματα βάσης μας. Απλώς και μόνο το γεγονός ότι τούτες οι λέξεις αναδύθηκαν μέσα από ένα συγκεκριμένο πλαίσιο και μια συγκεκριμένη πολιτική στιγμή δεν σημαίνει ότι φέρουν το ίδιο πολιτικό περιεχόμενο όταν εκπτύσσονται στο δικό μας συγκείμενο.

Η γλώσσα που χρησιμοποιούμε αναθεωρείται και επεκτείνεται διαρκώς μέσα από το έργο μας. Η γλώσσα δρα ως καταλύτης στις συζητήσεις και μας ωθεί να σκεφτούμε πιο κριτικά, αλλά καμία λέξη από μόνη της, είτε αγγλική είτε αραβική, δεν μπορεί να παράξει έργο. Μόνο το κίνημα το μπορεί (Hilal, 2013).

Η ευγλωττία του Χιλάλ αποτελεί απόδειξη του πλούσιου επιστημολογικού έργου των Παλαιστινίων κουήρ στην Παλαιστίνη.

Μετατοπίσεις προς τη ριζοσπαστική καθαρότητα

Τα τελευταία χρόνια, το παλαιστινιακό κουήρ κίνημα έχει μετατοπιστεί προς τη ριζοσπαστική καθαρότητα και η ανάπτυξή του έχει αγγίξει ένα ταβάνι. Δεδομένου ότι η Al-Qaws έχει αναδυθεί στη διεθνή σφαίρα αλληλεγγύης ως η πλέον αναγνωρίσιμη παλαιστινιακή κουήρ οργάνωση, οι δημόσιες κριτικές που εκτοξεύει η Χανίν Μαΐκι, διευθύντρια της Al-Qaws, έχουν μεγάλη και πλατιά απήχηση. Οι παρεμβάσεις της Μαΐκι εντάσσονται σε ένα μοτίβο που επιδιώκει να οριοθετήσει ποιες αξίες, ποια προγράμματα και ποια πολιτικά εγχειρήματα θα πρέπει να εμπίπτουν στον τομέα του κουήρ ακτιβισμού της Παλαιστίνης, και ποια στον τομέα του παγκόσμιου κουήρ κινήματος αλληλεγγύης. Αυτές οι συναρθρώσεις αλλάζουν με το πέρασμα του χρόνου. Για παράδειγμα, η Μαΐκι έχει πλέον αποκηρύξει την πρότερη δέσμευσή της στην αξία που έχει η ορατότητα για το παλαιστινιακό κουήρ κίνημα. Συνήθιζε να τονίζει με επιμονή για την Al-Qaws ότι «ουσία της δράσης της είναι η ορατότητα» (We Are the Paper, 2012). Δήλωνε υπερήφανη για όσα είχε καταφέρει να επιτύχει η Al-Qaws, για την ορατότητα της δράσης και της παρουσίας της οργάνωσης στις παλαιστινιακές κοινότητες. Ωστόσο, αυτή η συγκεκριμένη δήλωση δημοσιεύτηκε το 2012, λίγο πριν αρχίσει το κίνημα να διολισθαίνει προς τη ριζοσπαστική καθαρότητα υπό το βάρος της αυτοκρατορίας της κριτικής. Οι προγενέστερες τοποθετήσεις της Μαΐκι για τη σπουδαιότητα της ορατότητας στη δράση της Al-Qaws και στον αγώνα των ΛΟΑΤΚ ατόμων αφίστανται από τις πιο πρόσφατες προτεραιότητές της.

Κατά συνέπεια, υπό την ηγεσία της Μαΐκι, ο άξονας του αγώνα έχει πλέον μετατοπιστεί, καθώς η ίδια δεν ενσωματώνει και τόσο τη ΛΟΑΤΚ ταυτότητα και δράση στην επιστημολογική της προσέγγιση. Η αρχική της θέση ως προς τη σεξουαλικότητα είχε διατυπωθεί με σαφήνεια σε ένα άρθρο του 2009 που είχε συνυπογράψει μαζί με τον ανθρωπολόγο Τζέισον Ρίτσι. Η Μαΐκι και ο Ρίτσι είχαν βασιστεί στην πλήρη ονομασία της Al-Qaws (για την έμφυλη και σεξουαλική ποικιλομορφία στην παλαιστινιακή κοινωνία) για να δηλώσουν:

Στην Παλαιστίνη υπάρχουν πολλοί και πολλές που είναι ανοικτά γκέι και λεσβίες και δεν πρόκειται […] για μια μη αμελητέα ομάδα «προνομιούχων Παλαιστινίων» που αναζητούν άσυλο στο Ισραήλ: συμμετέχουν ενεργά στην προσπάθεια αλλαγής της καθεστηκυίας τάξης στην Παλαιστίνη, με το να προωθούν τον σεβασμό της σεξουαλικής και έμφυλης ποικιλομορφίας (Maikey & Ritchie, 2009).

Αυτή η αρχική δέσμευση για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚ ατόμων και της πολυφωνίας άρχισε προοδευτικά να αποδυναμώνεται.

Το 2012 ήταν προφανές ότι η εκδοχή των κουήρ πολιτικών που ευνοούσε η Μαΐκι κινούταν πλέον σε διαφορετική κατεύθυνση, με τις επίσημες δημόσιες τοποθετήσεις της Al-Qaws να μεταβαίνουν στο ίδιο μήκος κύματος:

Αυτήν τη στιγμή εκτυλίσσεται ένα κίνημα υπέρ της σεξουαλικότητας στην παλαιστινιακή κοινωνία και σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο. Το πλαίσιο λόγου μας μετατοπίζεται από τις στενές προσεγγίσεις των «δικαιωμάτων των γκέι» και των πολιτικών της ταυτότητας, προς μια γενικότερη προσέγγιση περί σεξουαλικών δικαιωμάτων. Στεκόμαστε κριτικά απέναντι στον λόγο του δικαιωματισμού αλλά τον χρησιμοποιούμε ως πλαισίωση ώστε να μπορούν άνθρωποι όπως οι γυναίκες, οι αμφί και λοιποί σύμμαχοι να συμπεριληφθούν και να εμπλακούν στην απόπειρα αμφισβήτησης των διάφορων ταμπού γύρω από τη σεξουαλικότητα. Δεν μπορούμε να συζητάμε για την ομοφυλοφιλία και τις κουήρ πολιτικές χωρίς να θέτουμε υπό αμφισβήτηση τη σεξουαλικότητα. Αυτός είναι ο λόγος που μας κάνει να πιστεύουμε ότι το σωστότερο πλαίσιο θα ήταν αυτό των κουήρ πολιτικών αντί για αυτό της κουήρ ταυτότητας (We Are the Paper, 2012).

Καθώς η Μαΐκι αποκήρυσσε βαθμιαία τη σεξουαλικότητα, συμπαρέσυρε στην ίδια στροφή και την πολιτική της Al-Qaws, στην κινητοποίηση της οποίας είχε συμβάλει η ίδια. Οι τρέχουσες προτεραιότητές της είχαν αρχίσει να παίρνουν μορφή ήδη από το 2013. Σε μια δημόσια διάλεξη που έδωσε εκείνο το έτος στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ, η Μαΐκι περιέγραψε την Al-Qaws ως «μια ομάδα για ΛΟΑΤΚ άτομα και ακτιβιστές που εργάζονται για την αποδιάρθρωση των πολιτικών της σεξουαλικότητας που βρίσκονται πίσω από την κατοχή της Παλαιστίνης», για να διευκρινίσει περαιτέρω ότι: «Δεν είμαστε μια γκέι οργάνωση. Δεν παλεύουμε για να αποκτήσει δικαιώματα το παλαιστινιακό γκέι κίνημα. Δεν θεωρούμε ότι ένας τέτοιου είδους ακτιβισμός είναι βιώσιμος, ούτε ότι μπορεί να σχετιστεί με τις παλαιστινιακές αντιπαραθέσεις» (Rankin, 2013). Έσπευσε, επίσης, να προσθέσει ότι «οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε τη σιωνιστική αποικιοκρατία προτού μπορέσει να έχει η ομάδα μια πλήρη συζήτηση σχετικά με τη σεξουαλικότητα» (Rankin, 2013)¹⁰ .

Σε ένα άρθρο που συνέγραψε η Μαΐκι από κοινού με τη Χάικε Σότεν [Heike Schotten], οι δυο τους προεκτείνουν αυτό το αίσθημα γράφοντας ότι υπήρξε μια «σημαντική πρόκληση» για το κουήρ κίνημα αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη «να χαραχθεί μια διαχωριστική γραμμή μεταξύ της συμμετοχής των κουήρ ατόμων στον αγώνα για την απελευθέρωση της Παλαιστίνης» και της ενσωμάτωσης ζητημάτων που άπτονται «του κουήρ και της σεξουαλικότητας σε Παλαιστίνη/Ισραήλ» (Schotten & Maikey, 2012). Στο τελευταίο αντιστάθηκαν σθεναρά, επιβεβαιώνοντας ότι το κίνημα «δεν αφορά τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων, δεν αφορά τους ισραηλινούς γκέι (προοδευτικούς και μη), δεν αφορά την κατάσταση των γκέι στην Παλαιστίνη, δεν αφορά τους Ευρωπαίους ή Αμερικανούς γκέι που το μόνο που τους νοιάζει είναι να συγχαρούν τους εαυτούς τους» (Schotten & Maikey, 2012). Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι θέσεις της Μαΐκι ενσαρκώθηκαν στην πρωτοπορία του παλαιστινιακού κουήρ κινήματος με τη μορφή της ριζοσπαστικής καθαρότητας. Πολλά πολιτικοποιημένα Παλαιστίνια κουήρ άτομα διαφωνούν με αυτήν την προσέγγιση και οι φωνές τους συμπεριλαμβάνονται στη συνέχεια αυτού του βιβλίου. Η τάση που εκφράζεται μέσα από αυτές τις φωνές αμφισβητεί την αποσύνδεση του αγώνα για τα πολιτικά δικαιώματα από τον αγώνα για τα σεξουαλικά δικαιώματα στην Παλαιστίνη, ιδίως όταν η αποσύνδεση αυτή διακηρύσσεται από την οργάνωση που λαμβάνει τα περισσότερα κονδύλια εκ μέρους του ΛΟΑΤΚ κινήματος στην Παλαιστίνη.

Δεν έχουμε να κάνουμε απλώς με μια σημασιολογική διαφωνία για το αν ο όρος «δικαιώματα των ομοφυλόφιλων», όπως αυτός γίνεται κατανοητός στη Δύση, μπορεί να εφαρμοστεί ή αν έχει νόημα όσον αφορά το παλαιστινιακό πλαίσιο αναφοράς. Αυτό που διακυβεύεται είναι η θέση του φύλου και της σεξουαλικότητας στο έργο της Al-Qaws. Η οργάνωση πήρε αυτό το όνομα¹¹ για να τονίσει την ποικιλομορφία του φύλου και της σεξουαλικότητας. Η Al-Qaws άλλοτε αυτοπαρουσιάζεται ως οργάνωση που είναι ταγμένη ισότιμα στην υπόθεση της σεξουαλικής και της εθνικής απελευθέρωσης. Άλλοτε, νοηματοδοτεί τη σεξουαλικότητα ως ζήτημα δευτερεύον ή τριτεύον, υποδεέστερο του αγώνα για την εθνική απελευθέρωση. Και άλλοτε, απορρίπτει πλήρως την πολιτική ατζέντα που θεμελιώνεται στη σεξουαλικότητα. Αυτό αντανακλά την ασυμφωνία που επικρατεί μεταξύ των Παλαιστινίων κουήρ πάνω στις συγκεκριμένες προτεραιότητες.

Οι φωνές των Παλαιστινίων κουήρ, για τις οποίες ο αγώνας ενάντια στην πατριαρχία και στην ομοφοβία αποκτά χαρακτήρα άμεσο και πιεστικό, είναι αυτές που απουσιάζουν κατά κύριο λόγο από αυτήν την ανάλυση. Απουσιάζουν κατά κύριο λόγο και από τη συνείδηση του παγκόσμιου κινήματος αλληλεγγύης. Η αντίθεση στην ανάδειξη του φύλου και της σεξουαλικότητας ως ζητημάτων που αφορούν το παλαιστινιακό κουήρ κίνημα καταλήγει να αποξενώνει όσα Παλαιστίνια κουήρ άτομα —αλλά και όσα από τα κουήρ άτομα ανά τον κόσμο που στέκονται αλληλέγγυα— διαφωνούν ιδεολογικά με αυτήν την αντίθεση. Το πρώτο στρατόπεδο δίνει προτεραιότητα στην αντίσταση στον σιωνισμό έναντι της αντίστασης στην ομοφοβία ενώ η δεύτερη μπάντα βάζει κεντρικά την αντίσταση στην ομοφοβία έναντι της αντίστασης στον σιωνισμό. Υπάρχουν άτομα που ανήκουν σε μια τρίτη τάση και δεν συμφωνούν με καμία από τις δύο προσεγγίσεις: θεωρούν ότι ο εθνικός αγώνας και ο αγώνας για τη σεξουαλικότητα δεν μπορούν να διαχωριστούν. Η πρώτη τάση αναγορεύει τον αντιιμπεριαλισμό ως το πρωταρχικό τους μέλημα, καθόσον θεωρούν ότι η αντίσταση στην ομοφοβία συνδέεται με την ιμπεριαλιστική πολιτική ατζέντα. Κατά συνέπεια, οι οπαδοί της ριζοσπαστικής καθαρότητας, που ανήκουν σε αυτήν την τάση, αντιλαμβάνονται ολοένα και περισσότερο την προσπάθεια της τρίτης πτέρυγας να συνδεθεί η εθνική με τη σεξουαλική απελευθέρωση ως ιδεολογική πρόσμιξη.

Μεταξύ Al-Qaws και Aswat υπάρχουν σημεία σύγκλισης και σημεία απόκλισης. Ορισμένοι ακτιβιστές της Al-Qaws έχουν ασκήσει κριτική στο Aswat ότι καθυστερούν να υιοθετήσουν μορφές ριζοσπαστικής καθαρότητας. Υπάρχουν μέλη του Aswat που διατηρούν ιδεολογικές επιφυλάξεις σχετικά με τις στρατηγικές που αναπτύσσουν οι υποστηρικτές της ριζοσπαστικής καθαρότητας στο ευρύτερο κίνημα, ενώ άλλες έχουν εκφράσει την ανησυχία τους για πιθανή πολιτική καταστολή από το ισραηλινό κράτος σε περίπτωση που μετατοπίζονταν προς αυτήν την κατεύθυνση, καθώς παραμένουν μια ΜΚΟ που λειτουργεί εντός του Ισραήλ. Μία από τις πιο ισχυρές και ορατές φωνές του Aswat όσον αφορά το εγχώριο αλλά και το διεθνές ακροατήριο, η Χαντίρ Σάφι, συνυφαίνει φεμινιστικούς, κουήρ και αντισιωνιστικούς αγώνες στον τρόπο με τον οποίο υπερασπίζεται την παλαιστινιακή αντίσταση σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο.

Στην παρούσα στιγμή, αμφότερες οι οργανώσεις Al-Qaws και Aswat απορρίπτουν τα κονδύλια που προέρχονται από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που προέρχονται από τον Οργανισμό για τη Διεθνή Ανάπτυξη των ΗΠΑ [USAID – US Agency for International Development], ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την υποστήριξη των ΗΠΑ προς το Ισραήλ. Στην πραγματικότητα, ορισμένοι Παλαιστίνιοι κουήρ ακτιβιστές από τους οποίους πήρα συνέντευξη επέκριναν την Al-Qaws επειδή δέχτηκε κάποτε μια επιχορήγηση από το Ίδρυμα Astraea, έναν οργανισμό που είχε λάβει κονδύλια ύψους τεσσάρων εκατομμυρίων δολαρίων από τον USAID για την παγκόσμια υπεράσπιση των ΛΟΑΤΚ ατόμων.

Παράλληλα, οι ακτιβιστές της Al-Qaws έχουν ασκήσει κριτική σε μέλη του Aswat, όσον αφορά προηγούμενες συναλλαγές του Aswat με την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Πρόκειται για έναν από τους παράγοντες που έχουν οδηγήσει στην απομάκρυνση των δύο οργανώσεων. Όταν η Πρεσβεία των ΗΠΑ στο Τελ Αβίβ διοργάνωσε μια δεξίωση για τις ΛΟΑΤΚ οργανώσεις στο Ισραήλ, ακτιβιστές του Aswat εξέφρασαν τη δυσαρέσκειά τους με την Πρεσβεία, επειδή απέφυγε να προσκαλέσει το Aswat και δεν συμπεριέλαβε τις φωνές των ΛΟΑΤΚ Παλαιστινίων πολιτών του Ισραήλ. Η θέση των ακτιβιστριών της Aswat σε εκείνη τη συγκυρία ήταν ότι η Πρεσβεία δεν θα έπρεπε να αποκλείει τους συγκεκριμένους πολίτες από εκδηλώσεις στις οποίες συμπεριλαμβάνονταν εβραϊκές ισραηλινές κουήρ οργανώσεις, γιατί με τη στάση αυτή αναπαρήγαγε τον διαχωρισμό αυτών των κοινοτήτων. Ο διαχωρισμός αυτός στο Ισραήλ αντανακλά το χάσμα μεταξύ αυτών τον πληθυσμών, γεγονός για το οποίο ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό το ισραηλινό κράτος. Σε αντιδιαστολή, ορισμένες ακτιβίστριες της Al-Qaws επέκριναν την εκπεφρασμένη επιθυμία του Aswat να εμπλακεί με την κυβέρνηση των ΗΠΑ κατά αυτόν τον τρόπο και κατηγόρησαν την οργάνωση ότι ενισχύει τον Δυτικό ιμπεριαλισμό. Οι ίδιοι ακτιβιστές θεώρησαν ότι η επιδίωξη του Aswat να εμφανιστεί στο πλευρό εβραϊκών-ισραηλινών ΛΟΑΤΚ οργανώσεων συνιστούσε μια μορφή νομιμοποίησης των θεσμών που ευθυγραμμίζονται με το ισραηλινό κράτος. Έκτοτε, το Aswat έχει αναθεωρήσει επίσημα τη στάση του και έχει ακολουθήσει τη γραμμή της Al-Qaws που ενισχύει των συνεχιζόμενο διαχωρισμό των Παλαιστινίων κουήρ από το υπόλοιπο σώμα του ΛΟΑΤΚ τομέα στο Ισραήλ. Ήδη από το 2016, το Aswat έχει κινηθεί προς την κατεύθυνση της Al-Qaws, διαρρηγνύοντας κάθε δεσμό με την Πρεσβεία των ΗΠΑ και καλώντας σε μποϊκοτάζ του Pride που διεξάγεται στο Τελ Αβίβ, καθώς και σε μποϊκοτάζ του έργου για την υποστήριξη των ΛΟΑΤΚ ατόμων που υλοποιεί η Πρεσβεία. Εξέδωσαν, μάλιστα, και ένα δελτίο τύπου στο οποίο καταδικάζουν την Πρεσβεία των ΗΠΑ (Aswat, 2016).

Οι Παλαιστίνιοι κουήρ πολίτες του Ισραήλ, που αντιστέκονται στον εξαναγκαστικό διαχωρισμό τους από την εβραϊκή ισραηλινή κοινωνία και που οραματίζονται ΛΟΑΤΚ χώρους ανοικτούς για Εβραίους και Παλαιστίνιους πολίτες, δέχονται ολοένα και μεγαλύτερη κριτική από άλλα Παλαιστίνια κουήρ άτομα, καθώς το κίνημα μετατοπίζεται προς τη ριζοσπαστική καθαρότητα. Οι υπέρμαχοι της καθαρότητας εκλαμβάνουν τη στάση αυτών των κουήρ ατόμων ως πολιτικό συμβιβασμό. Αυτός είναι ο λόγος που ωθεί τις συγκεκριμένες τάσεις να οργανωθούν πέρα από τους θεσμικούς κουήρ παλαιστινιακούς χώρους στους οποίους ηγούνται η Al-Qaws και το Aswat. Έχω υπάρξει μάρτυρας του τρόπου με τον οποίο τέτοιες εσωτερικές κριτικές μεταξύ ακτιβιστών έχουν συμβάλει ώστε πολλά Παλαιστίνια κουήρ άτομα να μην ταυτίζονται πλέον με την κύρια εκδοχή του παλαιστινιακού δικτύου ακτιβιστών για τις ΛΟΑΤΚ διεκδικήσεις, κάτι που καθιστά τις οργανώσεις που ανήκουν σε αυτό το δίκτυο περισσότερο ομοιογενείς ιδεολογικά.

Τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα στη Δυτική Όχθη αισθάνονται και αυτά ολοένα και πιο αποξενωμένα από την Al-Qaws, σε βαθμό που ορισμένοι ακτιβιστές μου εκμυστηρεύτηκαν ότι σκέφτονται να ιδρύσουν τη δική τους κουήρ οργάνωση που να εστιάζει στη Δυτική Όχθη. Ένα μεγάλο μέρος αυτού του αισθήματος αποξένωσης είναι το φυσικό αποτέλεσμα του εξαναγκαστικού διαχωρισμού που επιβάλλει το Ισραήλ μεταξύ των Παλαιστινίων, με τους Παλαιστίνιους πολίτες του Ισραήλ να ζουν υπό ένα καθεστώς υλικής διακυβέρνησης που είναι διαφορετικό από τη στρατιωτική κατοχή που υφίστανται οι Παλαιστίνιοι της Δυτικής Όχθης, οι οποίοι δεν διαθέτουν αναγνωρισμένη κρατική οντότητα¹² . Η συντριπτική πλειοψηφία των Παλαιστινίων κουήρ από τη Δυτική Όχθη δεν έχουν πρόσβαση στα γραφεία της Al-Qaws που έχουν την έδρα τους στην Ιερουσαλήμ, εξαιτίας του ισραηλινού καθεστώτος αδειών και των περιορισμών στη μετακίνηση. Ως αποτέλεσμα, τα προγράμματα της Al-Qaws είναι σε μεγάλο βαθμό διαθέσιμα μόνο στους Παλαιστίνιους κουήρ του Ισραήλ και, παρ’ όλο που η οργάνωση έρχεται σε επαφή με Παλαιστίνιες της Δυτικής Όχθης, η δυσκολία στην εξεύρεση ασφαλών χώρων καθώς και η ανάγκη για διακριτικότητα καθιστούν αυτήν την επαφή πολύ πιο δύσκολη. Δεν αποτελεί, λοιπόν, έκπληξη το γεγονός ότι τόσο πολλά Παλαιστίνια κουήρ άτομα της Δυτικής Όχθης δεν αισθάνονται συνδεδεμένα με την Al-Qaws και με τη δράση της. Όταν παρακολουθούν εικόνες εκατοντάδων ανθρώπων που παραβρίσκονται στα μηνιαία πάρτι μεταξύ κουήρ Παλαιστινίων που διοργανώνει η Al-Qaws στο Τελ Αβίβ, πολύ συχνά νιώθουν αγωνία. Οι Παλαιστίνιοι της Δυτικής Όχθης ελπίζουν σε ισραηλινές άδειες για να μπορέσουν να συμμετάσχουν σε αυτά τα πάρτι, μολονότι ορισμένες φορές παίρνουν το ρίσκο να ταξιδέψουν «παράνομα», ώστε να συνυπάρξουν σε αυτόν τον χώρο χαράς και να γευτούν μια τέτοια κοινότητα.

Ορισμένα Παλαιστίνια κουήρ άτομα της Δυτικής Όχθης ασκούν κριτική στους κουήρ ακτιβιστές της Al-Qaws για τις πηγές του εισοδήματός τους, χωρίς να κατανοούν πλήρως την περιορισμένη οικονομία στην οποία είναι εγκλωβισμένοι οι Παλαιστίνιοι πολίτες του Ισραήλ, αλλά και χωρίς να αντιλαμβάνονται την ανάγκη των ακτιβιστριών να επιβιώσουν μα και να ευημερήσουν ως φυλετικοποιημένα κουήρ υποκείμενα σε ένα εθνοετεροκανονικό κράτος. Θυμάμαι ένα περιστατικό όπου ένα Παλαιστίνιο κουήρ άτομο εγκάλεσε ένα άλλο κουήρ άτομο, που ασχολούταν με την ακαδημία και ήταν Παλαιστίνιος πολίτης του Ισραήλ, επειδή εργαζόταν σε ισραηλινό πανεπιστήμιο. Την ίδια στιγμή, ένα άλλο Παλαιστίνιο κουήρ άτομο, που ήταν πολίτης του Ισραήλ και δραστηριοποιούταν στους κόλπους του παλαιστινιακού κουήρ κινήματος, επικρίθηκε διότι εργαζόταν σε ισραηλινές ΛΟΑΤΚ ταινίες, στον σχεδιασμό κουστουμιών.

Ορισμένα Παλαιστίνια κουήρ άτομα στη Δυτική Όχθη και στο Ισραήλ θεωρούν ότι η Al-Qaws έχει αφιερώσει υπέρ το δέον χρόνο και πόρους για να αντιπαλέψει το ροζ ξέπλυμα [pinkwashing] στο εξωτερικό, κάνοντας περιοδείες και δίνοντας διαλέξεις στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ και σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα άτομα αυτά μου εξέφρασαν την ανησυχία τους ότι η παγκόσμια εκστρατεία αντλεί πόρους που θα μπορούσαν αλλιώς να αξιοποιηθούν ως σημαντική επένδυση για τη δημιουργία μιας εύρωστης υποδομής στο πεδίο. Μια υποδομή που θα μπορούσε να απλώνεται σε ολόκληρη την περιοχή της ιστορικής Παλαιστίνης και να υποστηρίζει κουήρ κοινότητες και άτομα, ώστε να μπορούν να ικανοποιήσουν ένα μεγάλο εύρος αναγκών, ορισμένες από τις οποίες ενδέχεται να είναι εξαιρετικά επιτακτικές. Ανακαλώ την περίπτωση ενός Παλαιστινίου από τη Δυτική Όχθη που αυτοπροσδιοριζόταν ως γκέι και που πάλευε με τη σεξουαλικότητά του, ο οποίος αποπειράθηκε να γίνει μέλος του δικτύου της Al-Qaws. Τον κρατούσαν σε απόσταση χωρίς καμία εξήγηση. Χρειάστηκε να του αποκαλύψει κάποιος κατ’ ιδίαν ότι ορισμένοι ακτιβιστές της Al-Qaws είχαν θορυβηθεί, όταν πληροφορήθηκαν για την ύπαρξη ενός συγγενικού προσώπου του που εργαζόταν για τις υπηρεσίες ασφαλείας της Παλαιστινιακής Αρχής. Αυτός ο νεαρός ένιωσε εντελώς εγκαταλελειμμένος και θεώρησε ότι η Al-Qaws θα έπρεπε να προσαρμοστεί ώστε να είναι σε θέση να υποστηρίζει όσο το δυνατόν περισσότερα κουήρ άτομα στην Παλαιστίνη, ανεξάρτητα από το υπόβαθρο ή την πολιτική τους τοποθέτηση.

Ένα άλλο άτομο, μια τρανς γυναίκα (που χαρακτηριζόταν από την κοινότητά της ως γκέι άντρας) δεχόταν δημόσια στη Δυτική Όχθη ακατάπαυστες απειλές σωματικής βίας, επειδή συμπεριφερόταν με υπέρμετρη θηλυπρέπεια. Μάλιστα, είχε δεχτεί σοβαρή επίθεση από μια ομάδα αντρών. Κατόπιν, υπέβαλε αίτηση για χορήγηση ασύλου σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα και ζήτησε επιστολή στήριξης από την Al-Qaws. Μου περιέγραψε πόσο «εξευτελιστικό» αισθάνθηκε το να «ικετεύει σχεδόν» για μια συστατική επιστολή και, παρ’ όλο που τελικά την έλαβε, ένιωσε «συντετριμμένη» όταν ένα μέλος της οργάνωσης την πρόσβαλε επειδή επιθυμούσε να φύγει από την Παλαιστίνη και την κατηγόρησε ότι συμβάλλει με αυτόν τον τρόπο στην επιδίωξη του Ισραήλ να εκδιώξει όσο το δυνατόν περισσότερους Παλαιστίνιους από τη Δυτική Όχθη. Τελικά κατόρθωσε να φύγει και της χορηγήθηκε άσυλο στην Ευρώπη. Διατηρήσαμε επαφή καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού της και μου ανέφερε την ανακούφιση που αισθάνεται που μπορεί να ζει ως γυναίκα —ως η πραγματική εαυτή της— αλλά και πόσο της λείπει η οικογένειά της και η Παλαιστίνη. Είπε πως η καρδιά της πονάει για την κοινότητα και για το σπιτικό της. Η εμπειρία της να δέχεται επιπλήξεις, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το γεγονός ότι η ομοφοβία και η τρανσφοβία έθεταν σε κίνδυνο τη σωματική της ακεραιότητα, ευθυγραμμίζεται με μια τάση αναδυόμενης κριτικής που απευθύνεται από ορισμένα Παλαιστίνια κουήρ άτομα προς άλλα: ότι είναι ένοχα εσωτερίκευσης του ροζ πλυσίματος και εσωτερίκευσης της αποικιοκρατίας. Αυτό αποτελεί μέρος ενός καινούργιου πλαισίου λόγου μεταξύ Παλαιστινίων κουήρ: οι υπέρμαχοι της ριζοσπαστικής καθαρότητας κατηγορούν όσα κουήρ άτομα κατονομάζουν την ομοφοβία της κοινωνίας τους ότι εσωτερικεύουν και υποκύπτουν στην ιμπεριαλιστική λογική. Οι οπαδοί της καθαρότητας αποκηρύσσουν όσους Παλαιστίνιους κουήρ προσφεύγουν σε ισραηλινούς ή διεθνείς θεσμούς ως πιόνια της ισραηλινής κυριαρχίας επί των Παλαιστινίων.

Όσον αφορά τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα που βρίσκονται στη Λωρίδα της Γάζας, η μεγάλη πλειοψηφία τους δεν δύναται να εγκαταλείψει την περιοχή, εξαιτίας του ισραηλινού αποκλεισμού —ακόμη και οι ψηφιακές συνδέσεις με άλλα κουήρ άτομα στο Ισραήλ και στη Δυτική Όχθη είναι περιορισμένες λόγω της μόνιμης επιτήρησης. Η επιτήρηση, τόσο από τη Χαμάς όσο και από το Ισραήλ, εγκυμονεί σαφώς σημαντικούς κινδύνους για τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα της Γάζας.

Οι Παλαιστίνιοι κουήρ της διασποράς προσπαθούν ορισμένες φορές να εμπλακούν με την Al-Qaws αλλά υπάρχουν και πολλές περιπτώσεις αποξένωσης. Ο Χιθάμ Ρασίντ [Hytham Rashid], ένας Παλαιστίνιος που αυτοπροσδιορίζεται ως γκέι άντρας, μεγάλωσε στην Παλαιστίνη, μετοίκησε στο εξωτερικό και επιστρέφει συχνά στην Παλαιστίνη, μίλησε μαζί μου κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης για την επώδυνη εμπειρία του με την Al-Qaws. Απασχολήθηκε ως εθελοντής σε διάφορα προγράμματα της Al-Qaws. Όταν εξέφρασε τις απόψεις του επί θεμάτων της πολιτικής των ΗΠΑ που δεν άπτονταν των ΛΟΑΤΚ ζητημάτων, δέχθηκε μήνυμα από κάποιο οργανωμένο Παλαιστίνιο κουήρ άτομο που τον ενημέρωνε ότι δεν μπορούσε πλέον να σχετίζεται με την ομάδα. Περιέγραψε αυτήν την εμπειρία ως ολέθρια αλλά συγχρόνως και ειρωνική, καθώς είχε προετοιμάσει τον εαυτό του για το ενδεχόμενο να τον αποκληρώσει η οικογένειά του αλλά δεν περίμενε ποτέ να τον εξοστρακίσει μια οργάνωση που είχε ως αποστολή να υποστηρίζει Παλαιστίνιους κουήρ σαν και αυτόν. Ο Ρασίντ εξέφρασε παράλληλα την απογοήτευσή του με το παλαιστινιακό κουήρ κίνημα που «βαφτίζει τα πάντα ροζ ξέπλυμα» αλλά και την ελπίδα του ότι ο τρόπος που οργανώνονται τα κουήρ άτομα στην Παλαιστίνη θα καταστεί πιο δεκτικός προς ένα ευρύτερο φάσμα ΛΟΑΤΚ Παλαιστινίων.

Το έχω δει να συμβαίνει: μη-Παλαιστίνιοι κουήρ που είναι ενταγμένοι στο παγκόσμιο κίνημα αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη, αλλά και αυτοί που επιθυμούν να μάθουν περισσότερα και σκέφτονται να ενταχθούν, να αισθάνονται ανεπιθύμητοι. Δημοσιογράφοι, τουρίστες, εργαζόμενες σε ΜΚΟ, εργαζόμενες σε διπλωματικά σώματα, ακαδημαϊκοί και λοιποί επισκέπτες ή αλλοδαποί κάτοικοι σε Ισραήλ–Παλαιστίνη που είναι ΛΟΑΤΚ άτομα εκδηλώνουν έντονο ενδιαφέρον να ενημερωθούν για το έργο της Al-Qaws και να εμπλακούν με την κοινότητα. Ωστόσο, υπάρχουν στιγμές που η Al-Qaws απαρτίζεται από ένα μικρό διοικητικό συμβούλιο που αποτελείται από εθελοντές, ένα ή το πολύ ενάμισι άτομο που εργάζεται ως έμμισθο στέλεχος και ένα δίκτυο εθελοντών που δραστηριοποιείται σε διάφορες πόλεις. Τα άτομα που είναι οργανωμένα στην Al-Qaws και στο Aswat διατηρούν έναν έντονο σκεπτικισμό όσον αφορά ακαδημαϊκούς ή δημοσιογράφους που εφαρμόζουν οριενταλιστικά σχήματα και εξωτικοποιούν τη δράση των οργανώσεων αυτών. Αυτή η καχυποψία στέκεται συχνά εμπόδιο, σε διάφορες περιπτώσεις, ώστε να εμπλακούν Παλαιστίνιοι κουήρ ακτιβιστές με αυτές τις οργανώσεις. Όπως δήλωσε και μία ακτιβίστρια του Aswat, η Ράουντα Μόρκος: «Μερικές φορές αισθάνομαι ταπεινωμένη […] Με κοιτάζουν σαν να είμαι στον ζωολογικό κήπο […] Έχουν τις ιδέες και τις ιστορίες τους και δεν είναι διατεθειμένα να αναρωτηθούν αν αυτές λειτουργούν για μας» (Ritchie, 2010, σελ. 560). Όσο για την Al-Qaws, έχω παρατηρήσει με πόσο βαθιά καχυποψία τα μέλη της αντιμετωπίζουν τους ξένους, πώς τους αγνοούν ή τους επιπλήττουν για τις έρευνες τους. Αυτό δεν θα έπρεπε να προκαλεί έκπληξη, αν αναλογιστούμε τα πολλαπλά στρώματα επιτήρησης που υπάρχουν υπό την αυτοκρατορία της κριτικής. Πλέον οι αποφάσεις σχετικά με τις επαφές και την επικοινωνία της οργάνωσης λαμβάνονται μέσα από την περιοριστική λυδία λίθο της ριζοσπαστικής καθαρότητας. Η καχυποψία αυτή έχει οδηγήσει πλέον και σε εντάσεις μεταξύ εκείνων των Παλαιστινίων κουήρ που επιθυμούν το επιστημολογικό τους έργο να ενημερώνεται από μια ανοικτότητα προς τον υπερεθνικό διάλογο, και των οπαδών της ριζοσπαστικής καθαρότητας που επιδιώκουν την οχύρωση μιας παλαιστινιακής κουήρ επιστημολογίας, απαλλαγμένης από πιθανές προσμίξεις ιμπεριαλιστικών στοιχείων.

Μέσα από τέτοιες μετατοπίσεις προς τη ριζοσπαστική καθαρότητα, η αντίσταση στον σιωνισμό έχει γίνει προοδευτικά κεντρική προτεραιότητα, έναντι της αντίστασης στην ομοφοβία. Η αλληλεγγύη προς τους Παλαιστίνιους κουήρ δεν διεκδικεί την πλήρη αντιστροφή αυτής της συνθήκης (δηλαδή την προτεραιοποίηση του αγώνα ενάντια στην ομοφοβία). Πρόκειται περισσότερο για τη διαπίστωση ότι τα συστήματα του σιωνισμού και της ετεροκανονικότητας συναρθρώνονται και γι’ αυτό θα πρέπει να αμφισβητούνται ταυτόχρονα. Καθώς το παλαιστινιακό κουήρ κίνημα έχει παγκοσμιοποιηθεί, εγείρονται προβληματισμοί για το κατά πόσο οι αλληλέγγυοι με την Παλαιστίνη που προέρχονται από άλλα μέρη του πλανήτη εμπλέκονται σε σχέσεις αποικιοποίησης. Αυτή η ανησυχία έρχεται να προστεθεί στον πολλαπλασιασμό των εσωτερικών κριτικών που, σε συνδυασμό με κριτικές που προέρχονται από τόσες άλλες πηγές, έχει οδηγήσει σε ένα είδος ανταγωνισμού για το ποιος στο κίνημα είναι ο πιο ριζοσπάστης και ο πιο ηθικά καθαρός. Ο φόβος ότι ο αγώνας ενάντια στην ομοφοβία είναι μια μορφή ιμπεριαλισμού συνοδεύεται συχνά από την έλλειψη αναγνώρισης του γεγονότος ότι η αντιιμπεριαλιστική κριτική της Αυτοκρατορίας μπορεί να παρακάμψει την ομοφοβία, καταλήγοντας σε μια αυτοκρατορία της κριτικής που, στην πραγματικότητα, διαιωνίζει την ομοφοβία. Αντίθετα, υπάρχουν πολλοί Παλαιστίνιοι κουήρ ακτιβιστές που θεωρούν ότι αυτό που χρειάζεται είναι μια από κοινού δέσμευση στη σεξουαλική και εθνική απελευθέρωση και μια αναγνώριση του γεγονότος ότι ο ιμπεριαλισμός θωρακίζει την ομοφοβία. Μένει να αποδειχθεί αν οι αγωνιζόμενοι στην Παλαιστίνη και σε ολόκληρο τον κόσμο θα είναι σε θέση να συγκροτήσουν ένα κίνημα ταγμένο στα παράλληλα προγράμματα της εθνικής και σεξουαλικής απελευθέρωσης. Το ενδεχόμενο αυτό υπονομεύεται από την εθνοετεροκανονικότητα, ιδίως με τη σιωνιστική υπεράσπιση του ισραηλινού κράτους, από την ομοφοβία της παλαιστινιακής κοινωνίας, καθώς και από τις εσωτερικές κριτικές για αθέλητη νεοαποικιοκρατία, που εξαπολύει η ριζοσπαστική καθαρότητα ενάντια στις εκπεφρασμένες φιλοδοξίες για κουήρ απελευθέρωση.

Παλαιστινιακές κουήρ υποκειμενικότητες

Η δύναμη αυτής της διμέτωπης αντίστασης στον σιωνισμό και στην ομοφοβία γίνεται ψηλαφητή κατά τη διάρκεια των συναντήσεων που πραγματοποιεί δύο φορές τον χρόνο η Al-Qaws, σε πολλές από τις οποίες έχω λάβει προσωπικά μέρος. Με δεδομένο ότι το ισραηλινό κράτος ακολουθεί μια πολιτική φυσικής απομόνωσης των παλαιστινιακών πληθυσμών μεταξύ τους (των πληθυσμών της Λωρίδας της Γάζας, της Δυτικής Όχθης, του Ισραήλ και της διασποράς), είναι τρομερή πρόκληση για τους Παλαιστίνιους κουήρ να συνευρεθούν μαζί την ίδια στιγμή, στον ίδιο τόπο, στα εδάφη της ιστορικής Παλαιστίνης. Εντούτοις, σε αυτές τις συναντήσεις της Al-Qaws, δεκάδες ακτιβιστριών συναντιούνται για αρκετές μέρες σε κάποια τοποθεσία της Δυτικής Όχθης. Από αυτές τις συναντήσεις απουσιάζουν, δυστυχώς, τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα από τη Γάζα, αλλά συμμετέχουν όσα προέρχονται από το Ισραήλ και από τη Δυτική Όχθη, που συναντούν άτομα της διασποράς, όποτε αυτό είναι εφικτό. Ο αριθμός των πόλεων που εκπροσωπούνται σε αυτές τις συναντήσεις αντικατοπτρίζει το τι μπορούν να επιτύχουν η οργάνωση και η ανοικτή επικοινωνία, σε πείσμα του κατακερματισμού και των επιβεβλημένων γεωγραφικών φραγμών. Κατά τη διάρκεια αυτών των συναντήσεων, οι ακτιβίστριες είχαν τη δυνατότητα να εξετάσουν τις μεταξύ τους σχέσεις, το πώς θα μπορούσαν να ενισχύσουν και να βελτιώσουν τη δράση της Al-Qaws, το πώς τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα μπορούν να συμβάλλουν στο συνολικό παλαιστινιακό εθνικό κίνημα, μα και το πώς θα υποστηρίζονται μεταξύ τους αλλά και θα υποστηρίζουν άλλους ώστε να παραπλεύσουν τις προσδοκίες που τρέφει η παλαιστινιακή κοινωνία για το φύλο και για τη σεξουαλικότητα. Παρατήρησα ότι όλα αυτά εκτυλίσσονται στα αραβικά, κάτι που επιτρέπει στα Παλαιστίνια κουήρ άτομα να καλλιεργήσουν ένα λεξιλόγιο και ένα πρόγραμμα που να μιλάει κατά τρόπο οργανικό για τις τοπικές, βιωμένες, ενσώματες εμπειρίες τους, αλλά και να δανείζονται από τα εμπνευσμένα παραδείγματα που έθεσαν κουήρ ακτιβιστές σε ολόκληρη την έκταση της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, μα και στον υπόλοιπο κόσμο. Ορισμένοι Παλαιστίνιοι κουήρ ακτιβιστές είναι διασυνδεδεμένοι με ομόλογούς τους της ευρύτερης περιοχής, μέσα από δίκτυα όπως το Περιφερειακό Δίκτυο κατά της Ομοφοβίας [Regional Network Against Homophobia] και το Αραβικό Ίδρυμα για τις Ελευθερίες και την Ισότητα [Arab Foundation for Freedoms and Equality].

Σε αυτές τις συναντήσεις της Al-Qaws πολλοί συμμετέχοντες έχουν την ευκαιρία να εκφράσουν το φύλο τους και να συζητήσουν τη σεξουαλικότητά τους με τρόπους αυθεντικούς και αληθινούς. Κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης, παρακολούθησα μια drag περφόρμανς στην οποία το crossdressing ήταν αναμενόμενο και το μακιγιάρισμα των cis αντρών ήταν ευπρόσδεκτο. Cis γυναίκες είχαν τη δυνατότητα να ντυθούν άντρες και τα σενάρια και οι κινήσεις του σώματος είχαν την ευκαιρία να είναι όσο πιο εξωφρενικά μπορούσαν για το παλαιστινιακό πλαίσιο. Δύο άτομα τραγούδησαν το My Heart Will Go On της Σελίν Ντιόν από τον Τιτανικό σε μια μικρή αυτοσχέδια σκηνή. Με πλήρη περιβολή, μια γυναίκα υποδύθηκε τον Λεονάρντο ΝτιΚάπριο και ένας άντρας την Κέιτ Γουίνσλετ. Έπαιξαν την εμβληματική σκηνή στο κατάστρωμα, στην οποία ο ΝτιΚάπριο αγκαλιάζει τη Γουίνσλετ από πίσω, με τα χέρια και των δύο τεντωμένα. Χειροκροτήσαμε, ζητωκραυγάσαμε και κλάψαμε από τα γέλια και νιώσαμε θαλπωρή στις καρδιές μας. Ωστόσο, την ίδια στιγμή, τα δάκρυα που ανάβλυζαν ήταν και δάκρυα οδύνης. Αν και καμιά μας δεν το ανέφερε, αναγνωρίζαμε αυτές τις παραστάσεις ως ανατρεπτικές πράξεις αντίστασης. Είχαμε επίγνωση του γεγονότος ότι, αν μια τέτοια απροκάλυπτα κουήρ περφόρμανς παιζόταν οπουδήποτε αλλού, είτε δημόσια είτε ιδιωτικά, θα έθετε σε κίνδυνο τις ζωές των περισσότερων Παλαιστινίων κουήρ.

Στην Παλαιστινιακή Βραδιά ενός ισραηλινού γκέι μπαρ, η Παλαιστίνια Μαντάμ Ταγιούς [Madam Tayoush], μια τρανς γυναίκα, drag queen και καλλιτέχνιδα επιτελεστικών και αναπαραστατικών τεχνών, έχει δημιουργήσει επί σειρά ετών τα μηνιαία drag ball ριζοσπαστικού κουήρ υπό την ονομασία Η Ιερουσαλήμ στις φλόγες¹³ . Σε ένα drag show, η Μαντάμ Ταγιούς, με παιγνιώδη διάθεση, παρακινεί το μικτό κοινό της που αποτελείται από Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους να επαναλαμβάνει όσα λέει εκείνη. Τους βάζει να επαναλάβουν τη μία αραβική συλλαβή μετά την άλλη, ενώ το πλήθος επευφημεί. Όταν σχηματιστεί η λέξη, η Μαντάμ Ταγιούς ανακοινώνει ότι μόλις συλλάβισαν ανάποδα την αραβική λέξη احتالل, που σημαίνει κατοχή. Πολλοί Παλαιστίνιοι κουήρ και προοδευτικοί Ισραηλινοί την καταχειροκροτούν, ενώ άλλοι Ισραηλινοί αποκρίνονται με άδεια ή αγανακτισμένα βλέμματα. Η Μαντάμ Ταγιούς χρησιμοποιεί αυτήν την πλατφόρμα ώστε συγχρόνως: να αντισταθεί στην ισραηλινή κατοχή, να αρνηθεί την αντικειμενοποίηση από τους σιωνιστές που πιστεύουν στην υποταγή της ως Παλαιστίνιας και εξωτικοποιούν το σώμα της σε τούτον τον χώρο, να αποδεχτεί την αλληλεγγύη των προοδευτικών Ισραηλινών και Παλαιστινίων κουήρ, και να αντισταθεί στην παλαιστινιακή κοινωνία που καταδικάζει με αυστηρότητα τα τρανς άτομα και το crossdressing.

Η φωτορεπόρτερ Τάνια Χαμπτζούκα [Tanya Habjouqa] κατέγραψε με μια σειρά φωτογραφιών σπάνιο υλικό από Παλαιστίνιες και Ισραηλινές drag queens στην Ιερουσαλήμ. Αναθυμούμενη το ισραηλινό μπαρ Shushan που έχει κλείσει πλέον, η Χαμπτζούκα σχολιάζει:

Το 2006, drag queens, ΛΟΑΤΚ κοινότητες και φίλοι —τόσο Παλαιστίνιοι όσο και Ισραηλινοί— αψήφησαν πολιτικές προσδοκίες και κοινωνικές συμβάσεις με θορυβώδεις επιδείξεις τακουνιών και μακιγιάζ, σε μια πολύχρωμη άρνηση των πιο ζοφερών στοιχείων της ευρύτερης κοινωνίας. Το Shushan, ένα μικρό μπαράκι στη Δυτική Ιερουσαλήμ, ήταν ένα μαγικό μέρος όπου οι περφόρμερ ντύνονταν ως κλασικές Αραβίδες ντίβες, όπως η Ουμ Καλσούμ. Για κάθε θαμώνα που «τρύπωνε» στο μπαρ, είτε επρόκειτο για Ορθόδοξο Εβραίο είτε για Παλαιστίνιο της Δυτικής Όχθης, το μέρος απόπνεε έναν αέρα αποδοχής, έστω και απατηλό (Habjouqa, 2019).

Οι φωτογραφίες της Χαμπτζούκα απαθανατίζουν μια συγκεκριμένη drag queen, την Ιμάν, στα παρασκήνια, επί της σκηνής να επιδίδεται στον χορό της κοιλιάς, σε διάδραση με τους ισραηλινούς φίλους της, με τρανς Παλαιστίνιες, με άλλες drag queens και με ενθουσιώδεις θαμώνες του μπαρ. Η μαυρότητα της Ιμάν (κατάγεται από την αφρικανική παλαιστινιακή κοινότητα) σε συνδυασμό με την ανοικτή επίδειξη αγάπης προς τις Ισραηλινές όμοιες της προσθέτουν ακόμη περισσότερα στρώματα στην ανυποταξία της και στην αντίστασή της στους πολιτικούς και κοινωνικούς περιορισμούς. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που συμβατικές πράξεις σε συμβατικούς τόπους αποκτούν τόσο αντισυμβατική σημασία και δραστικότητα για τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα. Στη συνέντευξη που μου παραχώρησε η Χαμπτζούκα, μοιράστηκε μαζί μου την επιθυμία της να δει ο κόσμος αυτές τις φωτογραφίες για να γνωρίσει καλύτερα το πλήρες φάσμα των παλαιστινιακών κουήρ υποκειμενικοτήτων, πέρα από τις αναπαραστάσεις του δογματικού ακτιβιστή και του αβοήθητου θύματος.

Κατά τη διάρκεια της επιτόπιας έρευνάς μου στην Παλαιστίνη, γνώρισα ένα κουήρ ζευγάρι Παλαιστινίων αντρών, τον «Χόσνι» και τον «Ραγιάν»¹⁴ , οι οποίοι είχαν πρόσφατα αποκαλύψει στους γονείς τους ότι ήταν γκέι και έτυχαν της υποστήριξης των οικογενειών τους. Δικαιολογημένα ήταν εκστασιασμένοι και θέλησαν να γιορτάσουν αυτήν τη μνημειώδη εξέλιξη στη ζωή τους με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Ο Χόσνι είχε να επισκεφτεί την Ιερουσαλήμ και τη Μεσόγειο περισσότερα χρόνια από ό,τι μπορούσε να θυμηθεί και δεν είχε αποκτήσει ακόμη ισραηλινή άδεια για να ταξιδέψει εκεί. Ένας Ευρωπαίος φίλος του Ραγιάν, που εργαζόταν για μια διεθνή ανθρωπιστική οργάνωση, προσφέρθηκε να τους μεταφέρει με το αυτοκίνητό του. Το ζευγάρι έκατσε στα πίσω καθίσματα, ο Ευρωπαίος φίλος τους οδηγούσε και τη θέση του συνοδηγού κατέλαβε μια ξανθιά, γαλανομάτα, Αμερικανίδα φίλη τους. Ως Δυτικός, ο Ευρωπαίος φίλος είχε κίτρινες ισραηλινές πινακίδες και διέθετε πρόσβαση στους δρόμους που προορίζονταν για τους ισραηλινούς εποίκους. Αρχικά οδήγησαν μέχρι να βγουν σε έναν από αυτούς τους δρόμους στη Δυτική Όχθη και από εκεί προσέγγισαν ένα σημείο ελέγχου για τους έποικους, στον δρόμο προς την Ιερουσαλήμ. Ο φίλος πέρασε με χαμηλή ταχύτητα μπροστά από τους στρατιώτες και τους χαμογέλασε, ενώ αυτοί απλώς του έκαναν νόημα να προχωρήσει, υποθέτοντας ότι ήταν άλλο ένα αυτοκίνητο με επιβάτες του ισραηλινούς εποίκους. Οι καρδίες όλων χτυπούσαν δυνατά και αναφώνησαν με χαρά και ανακούφιση όταν είχαν πλέον αφήσει πίσω τους το σημείο ελέγχου. Είχαν πάρει ένα ρίσκο που θα μπορούσε να έχει επιφέρει σημαντικές συνέπειες από τον ισραηλινό στρατό, σε περίπτωση που τους είχαν σταματήσει.

Διέσχισαν την Ιερουσαλήμ και οδήγησαν προς τον βορρά, μέχρι τα παράλια της Γιάφα και αποφάσισαν να περάσουν τη νύχτα τους σε ένα ξενοδοχείο του Τελ Αβίβ. Ο Ευρωπαίος και η Αμερικανίδα φίλοι τους έκλεισαν τα δωμάτια στο δικό τους όνομα, καθώς, σύμφωνα με την ισραηλινή πολιτική, κάτι τέτοιο δεν επιτρεπόταν στους δυο Παλαιστίνιους μας από τη Δυτική Όχθη. Ο Ραγιάν και ο Χόσνι ήταν πολύ νευρικοί μπαίνοντας στο ξενοδοχείο, με όλη την ασφάλεια του ξενοδοχείου να τους κοιτάει ενώ κατευθύνονταν προς το δωμάτιό τους. Μου περιέγραψαν πως είχαν ντυθεί με ρούχα παραλίας, κάτι που βοήθησε να μοιάζουν με τουρίστες, πλάι στους φίλους τους. Ο Ραγιάν και ο Χόσνι μου μίλησαν για τα συναισθήματά τους, όταν το ίδιο βράδυ στάθηκαν στο μπαλκόνι του δωματίου τους: με τη Μεσόγειο να απλώνεται μπροστά τους, αγκαλιάστηκαν και δεν μπορούσαν να αφήσουν ο ένας τον άλλον. Σύμφωνα με την αφήγηση του Ραγιάν, γύρισε και είπε στον Χόσνι: «μακάρι να μπορούσαμε να το κάνουμε αυτό ανοικτά και στη Ραμάλα. Ελπίζω πως μια μέρα θα το κάνουμε. Αλλά και το Τελ Αβίβ μέρος της πατρίδας μας είναι. Ό,τι και να λένε, αυτή θα είναι πάντα για μας η Παλαιστίνη». Αποτελεί παρωδία το γεγονός ότι ένα παλαιστινιακό κουήρ ζευγάρι πρέπει να περάσει όλον αυτόν τον αγώνα μόνο και μόνο για να δουν ένα κομμάτι της πατρίδας τους. Όμως, συγχρόνως, ο υλικός πραγματισμός τους αντανακλά το πνεύμα της παλαιστινιακής κουήρ αντίστασης και ανθεκτικότητας.

Έχω δει από πρώτο χέρι τα λανθάνοντα δίκτυα και τις εναλλαγές χαράς και θλίψης των καθημερινών Παλαιστινίων κουήρ. Το παγκόσμιο παλαιστινιακό κουήρ κίνημα οφείλει να λάβει υπόψη του αυτό το υποβόσκον, άτυπο πλαίσιο αναφοράς και τους καθημερινούς αγώνες που δίνονται εκεί. Σε ένα πάρτι με Παλαιστίνια κουήρ άτομα όπου χορεύαμε ασταμάτητα για ώρες υπό τον ήχο αραβικής μουσικής, είδα μια ομάδα ατόμων να αναπαριστά τη zaffeh, δηλαδή την παραδοσιακή είσοδο του γαμπρού στη γαμήλια τελετή. Η zaffeh περιλαμβάνει συνήθως την οικογένεια και τους φίλους, κυρίως άντρες, που τραγουδούν και χορεύουν και συνήθως περιφέρουν τον γαμπρό στους ώμους τους. Στο πάρτι, ένας cis άντρας ντύθηκε νύφη και μια cis γυναίκα έπαιξε τον ρόλο του γαμπρού, με τους άντρες φίλους να τη σηκώνουν στους ώμους τους, όπως θα έκαναν για τον γαμπρό σε έναν γάμο. Καθώς τραγουδούσαν παραδοσιακά τραγούδια, ορισμένοι άντρες μιμήθηκαν τον αλαλαγμό που συνήθως κάνουν οι γυναίκες στους γάμους. Ήταν φανερό ότι η ομάδα διασκέδαζε αφάνταστα, αλλά δεν μπορούσα να μη σκέφτομαι και τον υπόγειο πόνο.

Είναι δύσκολο να αποτυπωθεί με λόγια η σημαντικότητα του γάμου για τις παλαιστινιακές οικογένειες. Μια κουήρ ακτιβίστρια είχε μοιραστεί κάποτε μαζί μου το έξης αστείο: αν βάλεις τους Παλαιστίνιους γονείς να διαλέξουν ανάμεσα στο να παντρευτεί το παιδί τους ή να ανακαλυφθεί η θεραπεία για τον καρκίνο, η οικογένεια θα επέλεγε την παντρειά, ελπίζοντας ότι κάποιος άλλος θα ανακαλύψει τη θεραπεία. Ο γάμος είναι κάτι περισσότερο από διαβατήρια τελετή, μύηση στην ενηλικίωση, τρόπος να τιμήσει κανείς την οικογένειά του ή να υπηρετήσει τον εθνικό αγώνα: υπεισέρχεται στον ίδιο τον προσδιορισμό του εαυτού. Το να παραμένουν ανύπαντρες επιφέρει έντονο στιγματισμό για τις γυναίκες, ενώ για τους άντρες το να είναι άγαμοι προκαλεί άλλου είδους ανησυχίες. Μια ανύπαντρη γυναίκα πολύ γρήγορα αντιμετωπίζεται ως γεροντοκόρη και η πίεση εντείνεται όσο περνούν τα χρόνια της αναπαραγωγικής ακμής της.

Οι άγαμοι άντρες δεν έχουν ακόμη ολοκληρώσει «το ήμισυ της θρησκείας τους». Ο μουσουλμανικός πληθυσμός αντιλαμβάνεται γενικά τον γάμο ως θεμελιώδη θρησκευτική απαίτηση ώστε να εκπληρώσει κανείς την πίστη του, ενώ οι χριστιανοί Παλαιστίνιοι δίνουν έμφαση στον γάμο ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θα εξαφανιστούν οι συρρικνούμενες κοινότητές τους. Επιπλέον, για την παλαιστινιακή κοινωνία, οι άγαμοι άντρες δεν εκπληρώνουν τις σεξουαλικές τους ανάγκες. Έτσι, επικρατεί η αντίληψη ότι οι άντρες αυτοί ενδέχεται να αποτελούν κίνδυνο για τους γύρω τους, εφόσον δεν διοχετεύουν κάπου τη σεξουαλική τους ενέργεια. Πολλά Παλαιστίνια κουήρ άτομα συνειδητοποιούν ότι δεν είναι σε θέση να παντρευτούν και αισθάνονται αγωνία κάθε φορά που τα μάτια της μητέρας τους λάμπουν, καθώς αφηγείται το όνειρό της να χορέψει στο γάμο του παιδιού της. Ένα άγαμο άτομο είναι αναγκασμένο να ακούει συνεχώς από τους γύρω του, σχεδόν καθημερινά, τη φράση: «άντε, να παίρνετε σειρά και εσείς οι ανύπαντροι/ες». Και η πίεση αυτή εντείνεται κάθε φορά που παντρεύεται κάποιο άτομο του κοινωνικού τους κύκλου. Αυτός είναι ο λόγος που με συγκίνησε βαθιά το να βλέπω αυτήν την ομάδα φίλων να αναπαριστούν ένα τέτοιο τελετουργικό σε έναν κουήρ χώρο, ανατρέποντας έτσι τα κανονιστικά πρότυπα του φύλου όσον αφορά το σε ποιους ανήκει η zaffeh, και επανοικειοποιούμενοι την παλαιστινιακή παράδοση του γάμου κατ΄ αυτόν τον κουήρ τρόπο. Για πολλά Παλαιστίνια κουήρ άτομα, αυτός είναι ο πλησιέστερος τρόπος να μετέχουν αυθεντικά σε ένα καθοριστικό κομμάτι της παλαιστινιακής κοινωνικής εξέλιξης.

Η κηδεία ενός Παλαιστίνιου κουήρ καταδεικνύει επίσης αυτήν την υποβόσκουσα φύση του παλαιστινιακού ΛΟΑΤΚ κοινωνικού κινήματος, των πολιτικών που εδράζουν στο συναίσθημα [affect] και στην καθημερινότητα. Μόνο οι κοντινοί φίλοι του ατόμου που απεβίωσε γνώριζαν ότι ήταν κουήρ. Στην κηδεία, η οικογένεια, οι φίλοι και τα μέλη του εκκλησιάσματος ήταν συγκλονισμένα από την απώλεια, και το μέγεθος της λύπης την καθιστούσε μια ιδιαίτερα πένθιμη τελετή. Το άτομο που απεβίωσε πάλευε με τη σεξουαλικότητά του: είχε ενημερώσει τα πιο επιστήθια φιλικά του πρόσωπα ότι υπέφερε από αυτήν την εσωτερική ταραχή και ότι ο μόνιμος φόβος του ήταν μην τυχόν και ανακαλύψει το μυστικό του η οικογένεια του. Κάποιοι καλοί φίλοι του αποθανόντος εξέφρασαν τη θλίψη τους για το γεγονός ότι το άτομο πέθανε χωρίς οι αγαπημένοι του να γνωρίζουν την αλήθεια για αυτό και τις σχέσεις του. Αυτός ο κύκλος επιστήθιων κουήρ φίλων και γνωστών παρακολούθησε την κηδεία και τη νεκρώσιμη ακολουθία, αλλά σε απόσταση μεταξύ τους. Ωστόσο, έριχναν ματιές μεταξύ τους από τη μία άκρη της αίθουσας στην άλλη, αναγνώριζαν αμοιβαία την επίγνωση της κουήρ ταυτότητάς τους αλλά και της κουήρ ιστορίας του νεκρού. Όμως, όλο αυτό εκτυλισσόταν στα κρυφά, διαφυλάσσοντας μια γνώση που θα μπορούσε να θεωρηθεί δηλητηριώδης για τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων γύρω τους.

Μολονότι η ανομολόγητη κουήρ ύπαρξη πρόσθετε ένα ακόμη στρώμα λύπης, η συνειδητοποίηση των φίλων ότι δεν ήταν μόνα τους και ότι είχαν συσπειρωθεί, ως κοινότητα, για να υποστηριχθούν μεταξύ τους —ως κοντινοί του αποθανόντος αλλά και ως κουήρ άτομα—, υπήρξε μια ισχυρή αποκάλυψη. Είχε υπάρξει μια εποχή που όλα αυτά τα άτομα πάλευαν με τη σεξουαλικότητά τους εντελώς απομονωμένα και γνώριζαν ότι αυτή παραμένει η πραγματικότητα για πολλούς Παλαιστίνιους κουήρ. Και παρ’ όλο που είχαν χάσει ένα άτομο της κοινότητας που τους ήταν πολύ αγαπητό, παρ’ όλο που αυτό το άτομο δεν θα ζούσε για να γνωρίσει την άνευ όρων αγάπη από την οικογένειά του, βίωσα πως εμείς, οι ΛΟΑΤΚ Παλαιστίνιοι που μοιραζόμασταν εκείνον τον τόπο, είχαμε πλέον γίνει ορατά μεταξύ μας. Είχαμε γίνει πόροι το ένα για το άλλο. Αυτή η ομάδα συγκροτήθηκε από μόνη της, έξω από οποιαδήποτε επίσημη παλαιστινιακή κουήρ οργάνωση, και ορκίστηκε να αφουγκράζεται τον πόνο του καθενός, ώστε η μνήμη του φιλικού μας ατόμου να ενίσχυε τους κουήρ δεσμούς εμπιστοσύνης. Εκτός τροχιάς των ΜΚΟ και των ακτιβιστών, η δυνατότητα ενός δημοκρατικού πνεύματος για αυτό το κουήρ κίνημα ήταν εμφανής, ελεύθερη από κάθε αναζήτηση της πολιτικής λυδίας λίθου και ικανή να συμπεριλάβει όλα τα κουήρ σώματα με κοινό σκοπό την υποστήριξη, την αγάπη και την αλληλεγγύη.

Δημοκρατικά οράματα

Η ανάδυση του παλαιστινιακού κουήρ κινήματος είναι, από πολλές απόψεις, ένα θαύμα σε πείσμα των δυνάμεων της εθνοετεροκανονικότητας. Οι ιδρυτές του κινήματος επέδειξαν αξιοσημείωτες ηγετικές ικανότητες και βοήθησαν ώστε τα Παλαιστίνια κουήρ άτομα να αποκτήσουν φωνή, ακόμη και όταν η ριζοσπαστική καθαρότητα κατέλαβε την ηγεσία. Η εθνογραφία που μοιράστηκα σε αυτό το κεφάλαιο και που παράγεται εντός της σφαίρας της κουήρ Παλαιστίνης αποτελεί μια συμβολή στη Θεωρία των Κοινωνικών Κινημάτων, ειδικότερα στην ογκούμενη βιβλιογραφία σχετικά με τα υποβόσκοντα, λανθάνοντα και άτυπα κοινωνικά κινήματα και δίκτυα. Το κεφάλαιο υπογράμμισε τη σημασία που έχει να αναγνωρίζουμε την ετερογένεια των παλαιστινιακών κουήρ φωνών, να μη υποκύπτουμε στην παρότρυνση της καθαρότητας η οποία μας καλεί να αμβλύνουμε την ανάλυση της ομοφοβίας που υπάρχει στην παλαιστινιακή κοινωνία, και να λαμβάνουμε υπόψη το φάσμα υποκειμενικοτήτων που εμψυχώνουν την παλαιστινιακή κουήρ ύπαρξη στο έδαφος του Ισραήλ και της Παλαιστίνης. Μόνο μέσα από την προσοχή στις πολιτικές της καθημερινότητας, και όχι μόνο στις πολιτικές της θεσμοθετημένης σφαίρας των παλαιστινιακών κουήρ ΜΚΟ και ομάδων ακτιβιστών, μπορούν να συλληφθούν και να πραγματοποιηθούν τα πιο δημοκρατικά οράματα της παλαιστινιακής κουήρ ύπαρξης.

1. Οι μεταγραφές μου βασίζονται στην προφορά της καθομιλουμένης αραβικής γλώσσας, όπως αυτή μιλιέται στα παλαιστινιακά αστικά κέντρα. [↩]
2. Χρησιμοποιώ συστηματικά το ακρωνύμιο ΛΟΑΤΚ σε ολόκληρο το βιβλίο, εκτός από τις περιπτώσεις που αναφέρομαι σε κάποιον τίτλο ή παραθέτω άτομο που χρησιμοποιεί κάποιο εναλλακτικό ακρωνύμιο, όπως ΛΟΑΤ. [↩]
3. Ψευδώνυμο. [↩] [↩] [↩]
4. Για περισσότερες πληροφορίες βλ. Kanaaneh (2002). [↩]
5. ΣτΜ: τα βίντεο αυτά είναι προσπελάσιμα στο κανάλι στο YouTube που διατηρεί η Al-Qaws (βλ. 2017α, 2017β). [↩]
6. Για παράδειγμα βλ. https://mada-research.org/en/about-us [↩]
7. Επιπλέον υλικό μπορεί να αναζητηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα του προγράμματος. Βλ. http://www.ghanni.net/ [↩]
8. Η δυσφορία με τον όρο «πληροφοριοδότης» δεν περιορίζεται μόνο σε αυτά τα συμφραζόμενα. Είναι πολλοί οι ανθρωπολόγοι που εκφράζουν παρόμοιους προβληματισμούς για τον όρο αυτόν, αναφορικά με τους αντίστοιχους συνομιλητές τους. [↩]
9. ΣτΜ: στο παραπάνω απόσπασμα η Σάφι επιλέγει να αναφερθεί σε «εβραϊκή» αντί για «ισραηλινή» χρηματοδότηση. Επιπλέον, επιλέγει να θέσει την αγγλική λέξη «gay» εντός παρενθέσεων όταν αναφέρεται σε Παλαιστίνιους, σε μία δημοσίευση που είναι ολόκληρη γραμμένη στην αγγλική γλώσσα. Προσθέσαμε τον προσδιορισμό {sic} στα αντίστοιχα σημεία του παραθέματος ως έκφραση της έντονης μεταφραστικής και πολιτικής αμηχανίας μας μπροστά σε αυτές τις επιλογές. [↩]
10. ΣτΜ: η έμφαση αποτελεί προσθήκη του συγγραφέα. [↩]
11. ΣτΜ: Al-Qaws (القوس) στην αραβική γλώσσα σημαίνει «ουράνιο τόξο» και ο πλήρης τίτλος της οργάνωσης είναι Al-Qaws – για την πολυμορφία του φύλου και της σεξουαλικότητας στην παλαιστινιακή κοινωνία. [↩]
12. Για ένα παράδειγμα μιας εκλεπτυσμένης προσέγγισης που δίνει έμφαση στις αποχρώσεις των αναπαραστάσεων των Παλαιστινίων πολιτών του Ισραήλ, βλ. Kanaaneh (2009). [↩]
13. ΣτΜ: Jerusalem is Burning. Ευθεία αναφορά στον τίτλο του ντοκιμαντέρ Paris is Burning της Τζένι Λιβινγκστον (Jennie Livingston) που κυκλοφόρησε το 1990 και καταγράφει την κουλτούρα των drag ball της δεκαετίας του 1980 στην πόλη της Νέας Υόρκης, όπως αυτή συγκροτούνταν από γκέι και τρανς κοινότητες Μαύρων και Λατίνων. Το ντοκιμαντέρ δανείζεται τον τίτλο του από την επωνυμία ενός drag ball που είχε οργανώσει η drag περφόρμερ Πάρις Ντιπρέ (Paris Duprée) το 1986, που με τη σειρά της, πέρα από λογοπαίγνιο με το όνομα της περφόρμερ, μεταστρέφει τον τίτλο ενός βιβλίου του 1965 ονόματι Is Paris Burning? των Λάρι Κόλινς (Larry Collins) και Ντομινίκ Λαπιέρ (Dominique Lapierre), που εξιστορεί την απελευθέρωση του Παρισιού με τη βοήθεια των Συμμαχικών Δυνάμεων το 1944. Η αρχική φράση «φλέγεται το Παρίσι;» (is Paris burning?) αποδίδεται στον Χίτλερ και υποτίθεται ότι είναι ερώτημα που έθεσε στον Επιτελάρχη του, Άλφρεντ Γιόντλ (Alfred Jodl), τη στιγμή που το Παρίσι απελευθερωνόταν. [↩]
14. Ψευδώνυμα. [↩]